Flinke ingrepen
Eenzaam in het landschap
en opgetrokken uit prefab elementen van
gewapend beton, die zijn geproduceerd bij
de NV Schokbeton in Kampen. Die zie je
bijvoorbeeld ook in schuurtjes uit die tijd.'
Andere torens, onder andere in Zeeuws-
Vlaanderen, staan er minder goed bij, zegt
Schrik: 'Gelukkig is de toren van Warfhui-
zen nu weer bestand tegen weer en wind
en eventueel vandalisme. Dat waren deze
torens eigenlijk altijd al. De constructie was
stevig en met vandalisme hielden we des
tijds ook al rekening.'
Namens Heemschut Groningen is Pier
Bosch naar de feestelijke opening geko
men. Heemschut, zegt hij, was niet direct
betrokken bij de restauratie: 'Dat was in dit
geval ook niet nodig.' Bosch is vooral blij
met de restauratie, maar heeft ook kant
tekeningen: 'Aan de onderkant van de toren
zijn gladde betonplaten gebruikt. Die pas
sen niet echt bij het ruwere beton dat je
hogerop ziet. En er stonden hier bosjes, die
als camouflage dienden. Ik hoop dat die
weer terugkomen.'
Een medewerker van het aannemersbe
drijf licht toe hoe er gerestaureerd is: 'We
hebben de toren verstevigd met een staal
constructie, betonrot hersteld, de trappen
vernieuwd, bouten en raatleggers vervan
gen en nieuw prikkeldraad aangebracht om
ongewenst bezoek buiten te houden.' Hij
kijkt tevreden naar het resultaat: 'Bezoe
kers kunnen nu weer veilig naar boven.'
Financiële overwegingen zullen ook een
rol hebben gespeeld bij de restauratie. Die
kostte een kwart miljoen euro, maar daarna
moesten het onderhoud en het beheer
van de toren nog zeker gesteld worden. De
stichting Het Groninger Landschap heeft die
taken op zich genomen. Directeur Marco
Glastra: 'Normaal doen we dat alleen bij
rijksmonumenten en luchtwachttoren 701
is dat niet. Maar dit is natuurlijk wel een
landmark, een kunstwerk en een belangrijk
deel van ons militaire erfgoed. Daarom zijn
we deze keer van die regel afgeweken.'
De toren wordt opengesteld voor het
publiek. Glastra: 'Maar alleen na afspraak
en onder begeleiding. Een groep vrijwillige
'luchtwachters' met onder andere mensen
uit de omgeving, gaat dat verzorgen. Voor-
Aan het begin van de Koude Oorlog
was de radarapparatuur nog niet in
staat om laagvliegende vliegtuigen
te detecteren. In Nederland wer
den daarom 276 luchtwachtposten
ingericht, waar leden van het Korps
Luchtwachtdienst vijandelijke vlieg
tuigen moesten spotten. De ene
helft van die posten was geves
tigd op bestaande gebouwen zoals
fabrieken, de andere op 138 speciaal
gebouwde luchtwachttorens. Veel
van die torens zijn gesloopt, maar
er resten er nog negentien. Enkele
hebben de status van rijksmonument
gekregen. Het zijn kunstwerken en
militair erfgoed tegelijk.
zieningen zoals horeca komen er niet. Wat
ons betreft blijft de toren eenzaam in het
Groningerland staan.'
Al met al is Pier Bosch positief over de
restauratie: 'De toren is typerend voor de
Koude Oorlog en voor het landschap rond
Warfhuizen. Op de banners en de folder van
Heemschut Groningen hebben we de toren
bij Winschoten afgebeeld en daarop krijgen
we veel reacties. Kennelijk maken deze
torens herinneringen en verhalen los.'
En dan nu de hamvraag. Zijn er vanaf Lucht
wachttoren 701 vliegtuigen van het War
schau Pact gespot? Dat is niet het geval.
Het enige Russische gevechtsvliegtuig dat
van een luchtwachttoren is waargenomen,
vloog boven Zuid-Limburg. De straaljager
had een vliegshow in Frankrijk bezocht en
was afgeweken van de snelste route naar
huis om een kijkje te nemen boven Zuid
Nederland. Russische verkeersvliegtuigen
deden dat soms ook en het is niet uitge
sloten dat die wel vanuit Warfhuizen zijn
gespot.
Meer over de openstelling van de toren
op de site van Het Groninger Landschap:
www.groningerlandschap.nl
februari 2018 HEEMSCHUT 35
