Gastcolumn
Peter Bos is fractievoorzitter
van de Haagse Stadspartij
Met erfpacht
sloop te lijf
Het onderwerp erfpacht houdt de gemoederen in mijn stad Den Haag nog steeds
bezig. Het gaat dan meestal over de vraag of het in erfpacht houden van grond door
de gemeente nog wel van deze tijd is. Ik wil het in deze column over een bijzondere
vorm van erfpacht hebben die van belang kan zijn bij het behoud van cultuurhisto
risch erfgoed. En dan hebben we het niet over de grond onder de gebouwen, maar
over de gebouwen zelf.
Op 12 december 2017 sloot wethouder Joris Wijsmuller (Haagse Stadspartij) een
erfpachtovereenkomst met een stichting die de Buitenplaats Ockenburgh gaat
exploiteren. De stichting heeft zich jarenlang ingezet voor behoud van het vervallen
17de-eeuwse rijksmonument bestaande uit een landhuis met bijgebouwen en een
groot erf. Lange tijd zag het ernaar uit dat een projectontwikkelaar de buitenplaats
zou kopen en er een hotelcomplex met nieuwbouw zou komen. Buurtbewoners
hebben zich hiertegen verzet en met succes een alternatief plan ontwikkeld om
van de buitenplaats een sociaal-culturele ontmoetingsplek te maken. Het grote
struikelblok bleek de financiering. Want zie maar eens als buurtinitiatief het geld
op te hoesten om zo'n groot pand te kopen en te verbouwen. In Den Haag hebben
we bedacht dat de gemeente als eigenaar van het pand ook kan kiezen voor een
erfpachtconstructie in plaats van een traditionele verkoop van het pand. Dat houdt
in dat de stichting niet in één keer een enorm bedrag op tafel hoeft te leggen, maar
jaarlijks een erfpachtcanon betaalt. Deze bedraagt in 2018 dankzij de huidige lage
rentestand 1,5% van de waarde van het onroerend goed.
De erfpachtconstructie heeft zijn nut al vaker bewezen. De voormalige HBS aan de
Waldeck Pyrmontkade is in 2002 door de gemeente in erfpacht uitgegeven aan een
stichting die het pand nu als creatief woon-werkpand exploiteert onder de naam
Grote Pyr. De erfpachtconstructie kwam in beeld toen bleek dat geen enkele bank
bereid was om aankoop en renovatie te financieren. De Grote Pyr is uiteindelijk
gerenoveerd en het gemeentelijke monument biedt momenteel huisvesting aan
vijftig bewoners en vijftien creatieve bedrijven.
Een ander pand dat gered is dankzij een erfpachtconstructie is Maakhaven. Het gaat
hier om de voormalige Centrale Werkplaats van Shell in Laakhaven. Een prachtig
industrieel pand met een karakteristiek zaagtand dak dat gesloopt dreigde te wor
den. De kunstenaars en ambachtslieden die in het pand waren getrokken, maakten
een reddingsplan dat nu wordt uitgevoerd, mede dankzij een erfpachtconstructie.
Wat mij betreft gaan we dit vaker doen in Den Haag. Op deze manier slaan we twee
vliegen in een klap: cultuurhistorisch erfgoed blijft behouden en maatschappelijke
initiatieven krijgen zo meer kans op de vastgoedmarkt.
februari 2018 HEEMSCHUT 27
