'Als u langs komt, zegt u dan meteen Heemschut. Want ik ga wel eens bezoekers te lijf', aldus Gerard Reve
in een brief uit 1970 aan de Bond Heemschut over de kapel en het kerkhof te Greonterp in Friesland.
De handgeschreven brief is te vinden in de onlangs aan de Archiefbank van het Stadsarchief van Amsterdam
toegevoegde inventaris van het Archief van Heemschut.
Briefwisselingen
Bezorgde burgers Nescio en Reve
De for/ef van Gerard Reve.
Heemschut archief ontsloten
Heemschut werd in 1911 opgericht op initia
tief van architect A.W. Weissman als reactie
op een lange periode van vooruitstrevend
heid, waarbij praktische en economische
belangen het wonnen van het esthetische.
Doordrongen van de noodzaak om iets te
ondernemen tegen de toenemende ontsiering
van stad, dorp en platteland nam Weissman
de moeite tot het schrijven van opstellen en
het geven van voordrachten ter bevordering
van de bewustwording bij het grote publiek.
yf yj
ttr 'Jt. -1- - -0, Al/1' (A féfr
/A" A' ti-- J r.
TiiJ. r.-/
(W ye&A* «l-v 4*^4
a
j hi .4 -
-4r/ >^^«>6**.,, "4tV
^-ZOh.
U iy
(':j v~- -c< 4—^ -
ZIhA <1^ »H I -T
W»h„ --fciy "^"3" Mvy/
&V4V1 -Cjl Gn, 1* -f
'UJ/ sé. A ^CcY*.
}i H. »V«—*H/ Vyï. <*1^
Cv— yp *i4 *y t> HH—Ti,
■Hv;.y ye&~
7( AL,,. 4.3,
tw."' V»C t/.y A5/
4^ 4^— <-A x k^4t^t
U&J* 'y- "j-1 ^''-i 4^,
-<-1.'riCu y», >win.' fzV 4r"*- A
1 .-v'-h "'A-i 4».7j4, S* c^hi'i
Z,/ Jfc- >d^h. ,V€, -V.H
k?ï-v ;.Z 7 - if -Qy.
[4hr-yj ^*]4f
Het archief is zeer compleet en geeft een
goed beeld van de werkzaamheden en ont
wikkelingen binnen de Bond. Om de bood
schap van de Bond bij een groter publiek
onder de aandacht te krijgen, zag in 1924
het tijdschrift Heemschut het daglicht en
is deze sindsdien onafgebroken gepubli
ceerd. Tussen 1940 en 1954 werd ook de
bekende Heemschutserie uitgegeven: een
serie van 74 boekjes over uiteenlopende
onderwerpen. In het redactiear
chief is veel van de correspon
dentie met de auteurs bewaard
gebleven, alsmede onderwerpen
die niet tot een uitgave leidden.
In de jaren '20 en '30 van de
vorige eeuw werd door een
aantal architecten uit naam
van de Bond een adviesbureau
onderhouden, waar mensen
terecht konden voor vragen en
advies met betrekking tot het
renoveren van monumenten in
particulier bezit. Naast de cor
respondentie zijn hier ook nog
tientallen tekeningen bewaard
gebleven van de voorgestelde
renovatiewerkzaamheden.
De Bond werkte aanvankelijk
met vaste correspondenten die
de ontwikkelingen in de provin
cies en gemeenten in de gaten
hielden en waar nodig op de
barricades sprongen om een monument te
redden. Na de Tweede Wereldoorlog weten
steeds meer bezorgde burgers de Bond te
vinden en wordt zij door jan en alleman
aangeschreven om inlichtingen of met het
verzoek om actie te ondernemen voor een
met sloop bedreigd of inmiddels vervallen
monument.
Onder deze bezorgde burgers bevonden zich
ook bekende namen zoals Gerard Reve en
J.H.F. Grönloh, beter bekend als Nescio. Zo
schrijft Gerard Reve op 17 juni 1670 (een
grapje van hem, dit moet natuurlijk 1970
zijn) dat de stenen kapel met klokkentoren
van Greonterp, het Friese dorp waar hij op
dat moment woont, nodig gerestaureerd
moet worden. Volgens zijn brief heeft hij
verschillende pogingen gedaan de eigena
ren van de kapel aan te sporen de kapel op
te knappen. Maar het mocht niet baten en
'zonder enige hoop' richt hij zich dan toch
tot de Bond Heemschut met de vraag of
zij de Friezen 'met hun keelzieke klanken,
die ze een taal noemen' tot actie kunnen
manen.
Meer informatie via https://www.heem-
schut.nl/collectie/ of rechtstreeks via
https://archief.amsterdam/inventarissen/
inventaris/1000.nl.html
december 2017 HEEMSCHUT 11
