Stof happen
Matrix
Draagvlak
In artikel 16 van de Wegenwet staat dat de
gemeente zorgdraagt voor de binnen haar
gebied liggende wegen, met uitzondering
van de wegen die door het Rijk, de provincie
of het waterschap worden onderhouden en
dat deze wegen in goede staat dienen te
verkeren. Daarom beschikken alle gemeen
ten over algemene wegenbeheerplannen.
Slechts een aantal gemeenten heeft óók
specifiek beleid ontwikkeld voor het beheer
van onverharde wegen. Logischerwijs zijn
dat vooral gemeenten met veel (bosrijk)
buitengebied, zoals Ede, Ermelo en Dalfsen.
De gemeente Ermelo schrijft in haar Uit
voeringsnota Beheer Onverharde Wegen
(februari 2016) dat ...onverharde wegen van
cultuurhistorisch belang zijn vanwege de
historische verbondenheid met de steden,
dorpen, buurtschappen en het landschap.
Veel zijn al eeuwen oud en hebben gefun
geerd als belangrijke handelsweg. Markant
zijn bijvoorbeeld de hessenwegen en Han
zewegen. Dit zijn wegen die al in de zeven
tiende eeuw belangrijke handelsaders naar
Duitsland waren. Maar onverharde wegen
kunnen ook oude veedriften of kerkenpa
den zijn. Feit is dat ze veel vertellen over de
historie van onze streek. Het gegeven dat
veel van deze wegen nog uit zand bestaan
is van groot belang voor de belevingswaarde
van het landschap en haar geschiedenis. Ze
geven een beeld van het vroeger veel uitge
strektere patroon van de onverharde wegen
en paden door de heidevelden, de bossen
en tussen de buurtschappen.
Maar de meningen zijn verdeeld over de
aantrekkelijkheid van zandwegen. Wie de
lokale kranten er op na spit leest ook andere
geluiden, vooral uit de hoek van de recreatie
ondernemers. Bij droogte laten auto's stof
wolken achter en daar hebben wandelaars
en fietsers last van. Naar stof happende
toeristen vinden zij geen goed visitekaartje
voor hun regio. 'Te veel stof kan vakantie
gangers kosten', aldus Simone Kiezebrink,
bestuurslid van VERON (Verenigde Ermelose
Recreatie Ondernemers). Gemeenten wor
stelen om de botsende belangen van bewo
ners, ondernemers en recreanten tegen
elkaar af te wegen. De gemeente Ede lijkt
hier wat op gevonden te hebben. Begin dit
jaar heeft de wethouder met de bewoners
van het buurtschap Valk een overeenkomst
getekend voor zelfonderhoud van de open
bare ruimte. Bewoners bepalen zelf wan
neer de bermen worden gemaaid en de
zandwegen worden geschaafd. En mocht er
geld overblijven, dan kan dat besteed wor
den aan andere zaken die Valk ten goede
komen. Deze oplossing past goed in het
huidige tijdsbeeld van een terugtrekkende
overheid die burgers meer verantwoordelijk
heid wil geven over de organisatie van hun
eigen leefomgeving. Maar biedt deze oplos
sing voldoende zekerheid voor borging van
de cultuurhistorische waarden?
De gemeente Ermelo heeft als onderdeel
van haar Nota Zandwegen een matrix opge
steld waarin de verschillende facetten van
het gebruik van onverharde wegen worden
geïnventariseerd. Gegevens over de functie,
vorm, gebruik (doel, intensiteit, recreatie),
waarden (landschappelijk, cultuurhisto
risch), draagvlak en financiële impact wor
den ingevoerd. De matrix zet alle aspecten
op een rij en helpt bij de afweging van belan
gen. De heer Pascal Boontje, tot voor kort
werkzaam voor de gemeente Ermelo, legt
uit dat de problematiek erg actueel is. 'We
zijn verschillende maatregelen en oplos
singen aan het testen op dit moment. We
zoeken naar een goede balans tussen de
cultuurhistorische waarden en het gebruik.
Heemschut is niet tegen verhar
ding, maar wil dat bij het bepalen
van maatregelen voor beheer en
gebruik het cultuurhistorisch belang
zorgvuldig wordt afgewogen. Voorts
dat zandwegen landelijk geinventari-
seerd en gewaardeerd worden. Als
er in uw buurt verharding dreigt, laat
het ons weten via www.heemschut.nl
We reageren als gemeente pas als er een
klacht binnenkomt. Dan gaan we eerst goed
de verkeersintensiteit in kaart brengen. Is
die laag, dan is er onvoldoende rechtvaardi
ging voor verharding. In een aantal gevallen
hebben we nu besloten om bijvoorbeeld in
de zomer meer te sproeien tegen de stof
wolken. Een andere maatregel kan zijn om
alleen bestemmingsverkeer toe te laten of
om een zwaarder soort zand, dat beter blijft
liggen, aan te brengen. Bovendien kan ver
harding weer tot andere negatieve effecten
leiden, zoals meer sluipverkeer of hogere
snelheden. Aanwonenden zijn zich daar
niet altijd van bewust. Met de matrix willen
we alle aspecten en effecten goed in kaart
brengen, voordat we maatregelen nemen.'
Marco Finkers van de gemeente Dalfsen is
duidelijk. 'Er zijn af en toe vragen van gebrui
kers om onverharde wegen te verharden. Wij
leggen dan uit dat wij onverharde wegen niet
verharden in verband met de landschappe
lijke- en natuurwaarden. Meestal blijft het bij
die eerste vraag en het gegeven antwoord.'
Afhankelijk van de locatie ziet Finkers dat
bewoners gevoelig zijn voor het argument
dat landschappelijke en cultuurhistorische
waarden zwaarder wegen dan verkeersge-
bruik. Maar voegt hij daar aan toe: 'voor de
gehele gemeente kunnen wij deze vraag op
dit moment niet beantwoorden.'
Laten wij als Heemschut dan maar een
antwoord formuleren. Dit korte, maar zeker
niet representatieve onderzoek, lijkt er op te
wijzen dat gemeenten die een toetsingskader
hebben opgesteld voor onverharde wegen,
eerder geneigd zijn om onverharde wegen te
laten zoals ze zijn. Een aanmoediging dus om
vooral op lokaal niveau te pleiten voor een
toetsingskader voor onverharde wegen.
september 2017 HEEMSCHUT 9
Arnhemse Karweg met vernieuwd fietspad
