Kegelspel
Gebruik
Uniek
Het rijk vormgegeven exterieur van het gebouw.
geïsoleerd. Andere radiatoren geven meer
ventilatie en lucht. Hij wijst op de kap: 'Kijk
eens wat een prachtige spanten, allemaal
geornamenteerd. Ze geven ritmiek aan het
gebouw. Binnen en buiten sluiten nu weer
op elkaar aan.' De kegelbaan is aan de
straatzijde helemaal gesloten, waardoor
sommige Leidenaren denken dat het een
fietsenstalling is. De opening met veel glas
bevindt zich aan de kant van de voorma
lige stadssingel. Helaas wordt een deel van
het uitzicht nu belemmerd door de keuken
van het stadscafé ernaast. De bezoeker kan
zich echter nog prima voorstellen hoe de
Heeren vroeger de deuren openzetten en
tijdens het kegelspel op houten stoeltjes
buiten zaten, een sigaar rookten en een
goed glas wijn dronken.
Arnout van Schelven, Commissaris Gebou
wen van de sociëteit: 'Om die oude sfeer
binnen terug te krijgen, hebben we bij
voorbeeld gekeken naar de verlichting. Op
basis van oude foto's hebben we nieuwe
lampen laten maken.' Voor sommige leden
was het resultaat wel even wennen. Men
was gewend geraakt aan het zachtboard, al
was het interieur in de loop der jaren wat
sjofel geworden. Eerder pakte Amicitia het
dak aan. Het bitumen werd vervangen door
een oorspronkelijk, zinken roeven dak. Van
Schelven: 'We zijn ongelooflijk trots op het
resultaat. Het was een flinke klus: de kegel
baan ligt ook heel precies met kleine ver
schillen in hoogte en doorsnee.'
Bij het kegelen moet de speler met een
zware bal proberen negen kegels aan het
eind van een circa 20 meter lange baan om
te gooien. De baan heeft een breedte van
maar 30 centimeter. De kegels hebben daar
bij verschillende officiële benamingen. Zo zijn
er de voorste, midden en achter kegel. Onof
ficieel hebben ze namen als Zweet, Duifjes,
de Koning of de Lange en de Boeren. Het
spel is al eeuwen oud en kegelen was popu
lair onder alle rangen en standen. In kloos
ters speelde men het spel om 'het kwade' te
verwerpen, maar ook werd het veel op volks
feesten gespeeld. Koning Willem II legde op
Het Loo zelf ook een kegelbaan aan.
In 1890 werd de Algemene Nederlandse
Kegelbond opgericht. De inmiddels Konink
lijke Bond is de koepel voor de 800 vereni
gingen waar ongeveer 10.000 leden bij zijn
aangesloten. De Bond meldt echter dat de
belangstelling voor het kegelen afneemt,
omdat er steeds minder jonge leden bij de
clubs worden verwelkomd. Oudere leden
haken af omdat de houten ballen best
zwaar hanteerbaar zijn.
De Leidse Herensociëteit telt anno 2017
ongeveer 200 leden; de helft is lid van de
kegelclub. Arnout van Schelven: 'We waren
wel even onder de indruk met de opening
dit voorjaar. Toen kwamen er een paar pro
fessionele kegelaars, die na enig inwerpen
alle kegels na elkaar zo omver speelden.
Wat dat betreft is er wel een verschil tussen
professionals en ons als amateurs. We zijn
dan ook geen lid van de Kegelbond, maar
we gebruiken de baan intensief en met veel
plezier. Zes clubs zijn actief. Van maandag
tot vrijdagavond is het gebouw daarmee in
gebruik. Daarnaast is er een club die speelt
op de donderdagmiddag.' Er wordt dus veel
gebruik van de baan gemaakt.
Een zoektochtje in het monumentenregis-
ter leert dat de Leidse kegelbaan de enige
monumentale rijksbeschermde kegelbaan
van ons land is. In omschrijvingen van
andere beschermde monumenten komt het
woord kegelbaan wel voor, maar vaak zijn
deze of eruit gesloopt (zoals in Maarssen,
in 2000) dan wel afgebroken (Veenhuizen,
1992). Het gegeven dat de Leidse baan nog
volop in gebruik is, maakt dat er sprake is
van een gaaf rijksmonument met bijbeho
rend interieur. Een uniek ensemble dat het
bovendien als immaterieel levend erfgoed
- er wordt al 120 jaar gekegeld - waard is
gekoesterd te worden! Dat doet Sociëteit
Amicitia dan ook volop.
De kegelbaan is gelegen aan de
Tweede Binnenvestgracht 19, ingang
hoek Steenstraat en is op Open
Monumentendag eenmalig geopend
op zaterdag 16 september.
Voor meer informatie en andere
openstellingen kijkt u op:
www.openmonumentendag.nl
september 2017 HEEMSCHUT 35