Architectenduo Kalma en Wittenveen
Dat betekent dat de bewoners niet zomaar
van alles mogen aanbouwen of afbreken.
Dat geldt ook voor de kenmerkende gemet
selde stenen muurtjes om de huizen. Van
der Laan vindt wel dat je als monumenten
ambtenaar moet meebewegen met de tijd.
'Je moet je ogen niet sluiten voor ontwik
kelingen die geen modegril zijn.' Voorbeeld:
Op een huis in de Pelikaanstraat liggen
zonnepanelen. Dat mag omdat ze er ook
weer afgehaald kunnen worden. Het proces
is omkeerbaar. 'Net als vroeger de anten
nes', weet Helma Smits. Het interieur van
het huis van Helma Smits is helaas niet
beschermd. Van der Laan: 'Bij monumenten
kan het interieur wel mee beschermd wor
den.' De monumentenambtenaar wijst op
het gevaar dat bewoners van monumenten
'Dit is een huis zoals het bedoeld
is.' Dat dacht Angela Westerveld-
Twickler toen zij twintig jaar geleden
voor het eerst Pelikaanstraat 26 bin
nenstapte. Met veel ruimte voor de
kleinkinderen en verrassende hoek
jes. Nadat makelaar Popma conclu
deerde dat zij en haar man goed bij
de overige bewoners van de straat
pasten, mocht ze het karakteristieke
pand kopen. Haar man woont nu ze
ouder worden graag in de buurt van
een ziekenhuis. De schouwburg is
ook niet ver weg.
Helma Smits in haar huis.
en karakteristieke panden ondeskundige
adviezen krijgen van adviseurs op het punt
van isolatie. De parels van de Pelikaanstraat
zijn de drie dubbele villa's met rieten kap
en de gereformeerde kerk. De laatste is
ontworpen door architect E. Reitsma uit
Glimmen (Groningen). De kerk is in juli 1932
in gebruik genomen. Van der Laan weet dat
de kerk, een rijksmonument, wordt onder
houden door een groep gereformeerden die
niet meeging in de protestantse kerk.
De woningen uit de jaren 1930, 1931 en
1932 zijn ontworpen door de architecten
D. Kalma en G. Witteveen. Dit waren ook
bouwondernemers. Helma Smits wijst het
huis aan waar ze zelf woonden. Het heeft aan
de achterkant op de verdieping een atelier
uitbouw met veel glas en daardoor veel licht.
Van der Laan: 'Leeuwarden behoort samen
met Groningen tot de kleinere steden die
samen met de provincies en de vier grote
steden een eigen monumenteninventarisatie
voor de periode 1850-1940 maakten. Leeu
warden kwam tot 120 rijksmonumenten in
deze periode. De gereformeerde kerk in de
Pelikaanstraat is er een van. In 2003 werd
de kerk tot rijksmonument aangewezen.'
Helma Smits viel in 1993 als een blok voor
Pelikaanstraat 24. Het interieur had de
modernisering van de jaren zeventig over
leefd. Ze leidt ons rond langs de bijzondere
elementen. Glas-in-loodramen waarvan de
lavendelkleur bij het vallen van de avond
in blauw verandert, schuifdeuren, inbouw-
kasten en bankjes op alle etages en een
doorgeefluik tussen keuken en eetkamer.
Daarnaast twee marmeren schouwen, ori
ginele plafonds en originele paneeldeuren.
Een belletje voor de inwonende dienstbode
ontbreekt niet. Bewijs dat de Pelikaanstraat
voor de oorlog een deftige straat was.
De architecten deden hun best elk huis
een aantal eigen accenten te geven. Zo
heeft elk karakteristiek pand in de hal een
andere kleur tegels. De elzen en twee aca
cia's in de straat zorgen voor een groene
omlijsting. Van der Laan wijst erop dat het
bij de villa's om projectbouw ging. 'Ze zijn
in een keer ontworpen maar met twee of
drie jaar ertussen gebouwd. Ze moesten
wel eerst verkocht worden.' Helma Smits
vindt dat haar huis uit 1930 geborgenheid
en veiligheid uitstraalt. Dat is volgens haar
de reden dat deze bouwstijl nu nog overal
wordt toegepast. Van der Laan vertelt dat
de kenmerkende grote kapvorm met een
forse overstek via tijdschriften uit Amerika is
overgewaaid. Frank Lloyd Wright bouwde zo
in de VS. Helma Smits heeft haar huis aan
het begin van de zomer te koop gezet. Ze
verhuist naar een boerderij in Waskemeer,
ook uit de jaren dertig. Dat dan weer wel.
De 56-jarige Marjolein Polee kwam
vijftien jaar geleden voor het eerst
in het herenhuis met rieten dak
op nummer 23. 'Het was meteen
goed, het voelde als thuis.' Polee is
geboren en opgegroeid in een huis
uit de jaren dertig, dat scheelt. Ze
houdt van de verzorgde afwerking
en de immense kastruimtes. 'We
wilden eigenlijk helemaal niet in de
stad wonen, maar dit is een rustige,
groene straat. Hier spelen kinderen
nog op straat.'
september 2017 33
De rijks beschermde villa aan de overkant.
