Special
Informatie
Vierkant achter de Stolp
dan 5000. Per jaar verdwijnen er ongeveer
25 stolpen uit het landschap door sloop.
Dat komt door de veranderende rol van de
agrarische bedrijven en het feit dat stolp
boerderijen relatief groot zijn. Wie een stolp
aankoopt heeft een heleboel ruimte om
voor te zorgen. Dat gaat gepaard met kos
ten. Het gebeurt dat ontwikkelaars daarom
aansturen op sloop om op de plek een 'stol-
perette' te bouwen, een mini-variant van de
stolp. Doodzonde, want er zijn tal van goede
en creatieve manieren om met de ruimte
in een stolpboerderij om te gaan. Specifiek
voor stolpboerderijen is daar expertise voor.
Voorts verdwijnen er nog eens tussen de vijf
en tien per jaar door brand!
De weerstand tegen het verdwijnen van
stolpen groeit gelukkig. In 2015 publiceerde
MOOI Noord-Holland het belangrijke rapport
'Kansen voor de stolp in Noord-Holland' en
recenter trok Archeologie West-Friesland
ook al aan de bel. De archeologen onder
zoeken in die regio elke gesloopte stolp en
komen tot hun verbazing er achter dat soms
achter de relatief nieuwe, stenen gevels
oude constructies schuilgaan, die terug
gaan tot de 16de en 17de eeuw.
De belangrijkste plaats voor een dergelijk
datering is het vierkant. Uit de balken wor
den na sloop plakken gezaagd voor den-
drochronologisch onderzoek. Aan de hand
van de jaarringen kan dan precies worden
vastgesteld wanneer het hout is gekapt en
tegenwoordig ook nog vaak waar het van
daan komt. Uit onderzoek is bekend dat het
gekapte hout altijd binnen twee jaar werd
verwerkt en zo is een bijna exacte bouwda
tum te geven. Een boom die werd gekapt
in 1688 in Duitsland zal voor 1690 in een
stolp zijn gebruikt.
Het is niet zo dat zo'n dendrochronologisch
onderzoek niet kan plaatsvinden als de stolp
er nog staat. Dat is zelfs heel goed mogelijk,
maar het is helaas nog geen gewoonte.
Een andere organisatie die zich sinds 1988
inzet voor behoud van de stolp is de Boer
derijenstichting Vrienden van de Stolp. Zij
organiseerden onlangs een bijeenkomst over
herbestemming van stolpen op Wieringen.
Heemschut Noord-Holland zit mo
menteel met verschillende organi
saties aan tafel om in een bredere
context het probleem van de verdwij
nende stolp meer op de kaart te zet
ten en bewustwording te creëren. Om
gezamenlijk te zoeken welke proble
men er spelen op zowel regionaal als
provinciaal en gemeentelijk niveau.
De volgende organisatie zijn betrok
ken bij de Campagne Vierkant achter
de stolp: Boerderijenstichting Noord
Holland, Vrienden van de Stolp, MOOI
Noord-Holland, Erfgoed gemeente
Hoorn, Stichting Archeologie West
Friesland, West-Fries Genootschap
en Museumboerderij West-Frisia.
De website zal in september online zijn.
Op www.campagnevierkantachterde
stolp.nl is straks alle informatie te
vinden.
Het is tijd voor actie. Slechts tien procent
van de stolpen zijn beschermd als monu
ment! Het lokale beleid per gemeente ver
schilt sterk. Sommigen hebben een beleid.
De meeste niet. En een echt beleid gericht
op stolpen is al helemaal een zeldzaam
heid. Aan een onderzoek van MOOI Noord
Holland naar het beleid van gemeenten
ten aanzien van stolpen werkten dertien
gemeenten mee. Alleen de gemeenten
Beemster, Drechterland, Heiloo en Medem-
blik geven aan een specifiek stolpenbeleid
te hebben. Desondanks zijn weinig stolpen
beschermd en wordt en veel gesloopt. Daar
moet verandering in komen.
De actie 'Vierkant achter de Stolp' richt
zich op verbetering van dit beleid, op aller
lei niveaus. Er is een speciale actiewebsite,
bedreigde stolpen kunnen gemeld worden
en een petitie staat online. 'Vierkant ach
ter de Stolp' loopt door tot juni 2018, drie
maanden na de gemeenteraadsverkiezin-
Wognum, Kerkstraat 1. Een 19de-eeuwse stolpboerderij, rijksmonument, met een heel bijzon
dere voorgevel.
september 2017 HEEMSCHUT 25
