Nieuwe of historische aanpak?
Vervolg
sche inslag: het verflauwen van het binnen-
talud en het ophogen van de teen van de
dijk door het opbrengen van baggerspecie.
Een zevental erfgoedorganisaties, zoals de
Schermer Alliantie, de Stichting Schermer
Molens, historische verenigingen van Alk
maar en Oudorp, Adapt! Alkmaar, de boer
derijenstichting Noord-Holland Vrienden van
de Stolp, stichting voor Landelijk Schoon
West-Friesland en erfgoedvereniging Heem
schut Noord-Holland trokken aan de bel
bij het waterschap. Met publiciteitsacties,
zoals berichten in lokale media, een wan
deltocht langs de dijk voor geïnteresseer
den, druk op het hoogheemraadschap,
door het indienen van een zienswijze en
het voeren van gesprekken, hebben wij het
onderwerp nadrukkelijk geagendeerd.
Het hoogheemraadschap reageert door het
binnentalud steiler vorm te geven dan eer
der gepland. Voor de Noordschermerdijk, als
onderdeel van de West-Friese omringdijk en
delen van de oostelijke Schermerdijk, wordt
nu eerst een cultuurhistorisch onderzoek
gedaan en worden de resultaten gebruikt
om een aanpak te bepalen waarin veilig
heid en cultuurhistorie hand in hand gaan.
Voor de oostelijke Schermerdijk wordt een
dergelijk onderzoek niet gedaan, maar heb
ben de zeven erfgoedinstellingen de koppen
bij elkaar gestoken om het hoogheemraad
schap alert te maken op belangrijke plek
ken, bijvoorbeeld de twee molenplaatsen
van elk zestien molens langs de dijk. Tot op
de dag van vandaag kun je aan verhogingen
in het landschap en de uitstulpingen van de
dijk zien waar deze molens hebben gestaan.
De discussie heeft een aantal boeiende
elementen in zich. Enerzijds is door de eeu
wen heen dijkverzwaring toegepast door het
aanbrengen van extra grondlagen. Archeo
logisch onderzoek van dijken, bijvoorbeeld
de Zuiderdijk langs het Markenmeer, toont
de diverse stadia van dijkontwikkeling door
de eeuwen heen. Dijken verzakken en moe
ten dus periodiek worden opgehoogd. Fei
telijk wordt daarmee een levend monument
begraven, getransformeerd tot archeolo-
Overstort van het maalcircuit bij Ondermolen D (museummolen).
Op de achtergrond Ondermolen C.
gie, met een nieuw dijkoppervlak als ver
schijningsvorm. De Schermer Alliantie pleit
ervoor dat met zorg te doen. Uit een cul
tuurhistorisch onderzoek - archiefwerk en in
het veld - moet blijken welke waardevolle
delen de dijk in zich heeft en hoe die behou
den kunnen blijven. Een belangrijk aspect
vinden wij ook dat na de werkzaamheden
geen super strakke dijk ontstaat. Dat is
geen onlogische gedachte, waar in vroeger
tijden met de hand werd opgehoogd doen
nu de shovel en dragline dit werk. Een pro
fessioneel oog voor het behoud van de oor
spronkelijke uitstraling - bijvoorbeeld door
inzet van een landschapsarchitect - is dus
geboden bij de uitvoering.
De Schermer Alliantie is blij dat het hoog
heemraadschap in zijn plannen nu meer
aandacht inruimt voor de bijzondere histo
rische aspecten van de dijk. De erfgoedin
stellingen worden hierbij betrokken. Het is
spannend wat dit onderzoek gaat opleve
ren. Bij het onderzoek naar de Zuiderdijk is
een schat aan historische informatie boven
tafel gekomen. Dat zou hier ook kunnen
gebeuren, we hopen dat het onderzoek ons
meer vertelt over de historie en dat de aan
nemers er rekening mee houden. We hou
den de vinger aan de pols en houden in de
gaten dat de uitkomsten van het onderzoek
op een passende manier vertaald worden in
de projectaanpak.
Op een depot tegen de dijk met vervuilde
grond staat een picknickbankje, midden in
de noordelijke molenring. De vervuilde grond
wordt tijdens de dijkverzwaring opgeruimd,
maar het schap wil de picknickbank graag
behouden voor fietsers en wandelaars. Wij
hebben voorgesteld een uitkijktoren in de
vorm van een molen-achtkant te maken en
die op een voormalige molenplaats te zet
ten, met daarnaast de picknicktafel. Het
hoogheemraadschap heeft positief gerea
geerd op het idee.
Wij houden u graag op de hoogte van onze
vorderingen.
Martin Bosch is voorzitter van de Stichting
Schermer Molens.
Om verder te lezen:
Zwet, H. van. Lofwaerdige dijckagies
en miserabele polder, Amsterdamse
historische reeks, 2009.
Bartels et. al. Dwars door de dijk.
Stichting Archeologie West-Friesland,
2016
juni 2017 HEEMSCHUT 9
