'Wil je van Assen naar Nijlande fietsen zon
der al te veel bebouwing te zien, dan kan
je kiezen. Je hebt de grote weg van Assen
naar Rolde, verscheidene binnenweggetjes
en een stuk of wat fietspaden. Welke route
je ook kiest, veel meer dan een stel boer
derijen en het dorpje Deurze kom je niet
tegen.
Als je in Noord-Brabant een vergelijkbare
fietstocht wilt maken, dan moetje veel zorg
vuldiger te werk gaan', zegt Hanskamp: 'En
als je even van de geplande route afwijkt,
sta je in een woonwijk, tussen de stallen
van de intensieve veeteelt of op een indus
trieterrein.'
Hanskamp, inwoner van Nijlande, is auteur
van het boek Bewogen Ruimte, waarin hij
onderzoekt hoe het Drentse landschap
tussen 1942 en 1970 veranderde. Hij
gaat vooral in op de rol van het provinci
aal bestuur, dat het planologisch beleid
bepaalde. Binnenkort verschijnt Gewogen
Ruimte, waarin hij de ontwikkelingen in de
periode van 1970 tot 2010 beschrijft.
Alleen steden groeien
'De Drentse bestuurders, vaak van PvdA-
huize, en ook de ambtenaren die zich met
planologie bezighielden, kozen in het mid
den van de vorige eeuw voor een sterke con
centratie', zegt Hanskamp, 'Emmen, Assen
en Hoogeveen zouden het meest groeien en
waren de plaatsen waar de nieuwe econo
mische activiteit in belangrijke mate werd
geconcentreerd. De landbouw werd minder
arbeidsintensief en veel boerenarbeiders,
boerenzonen en kleine keuterboeren trok
ken naar de steden om werk te zoeken. De
dorpen bleven kleiner, eigenlijk kon alleen
Roden flink groeien.'
'In Noord-Brabant ging het werk juist naar
de dorpen. Of beter gezegd naar de paro
chies. De provincie was nog voornamelijk
katholiek en de meeste bestuurders waren
van de Katholieke Volkspartij, de KVP. De
politici kozen in overleg met de clerus voor
ontwikkeling van de dorpen, onder andere
omdat de secularisering in steden zoals
Eindhoven al begonnen was. De dorpelin
gen konden daarom, wat de kerk betreft,
Voormalige keuterboerderij in het vroeg 20s" eeuwse ontginningslandschap bij de buurtschap
Leeuwte, tussen Pesse en Ruinen.
maar beter in de dorpen blijven en daar
moest het werk dan ook naartoe.'
Werk bij de parochie
Het gevolg is te zien op een kaart in het
proefschrift van de Wageningse hoogleraar
ruimtelijke planning en cultuur Joks Jans
sen, die in Noord-Brabant ongeveer het
zelfde onderzoek deed als Hanskamp in
Drenthe. De kaart is bedekt met cirkels met
een straal van zes kilometer, de afstand
waarbinnen mensen volgens het provinciaal
bestuur werk moesten vinden. In het cen
trum van elke cirkel ligt een industrieterrein
en een dorp dat relatief snel kon groeien.
Daartussen werd plaats gemaakt voor de
intensieve landbouw, vooral varkensstallen
en schuren voor slachtkippen.
De Noord-Drentse Peizermaden vormen tegenwoordig onderdeel van het 1.700 ha grote
waterbergings- annex natuurontwikkelingsgebied De Onlanden, onder de rook van de stad
Groningen. Ondanks ruilverkaveling bleef het gebied relatief nat en onbebouwd, ideaal voor
waterberging en natuur.
maart 2017 HEEMSCHUT 43
