Wie met een Heemschut-bril kijkt, is voor
namelijk geïnteresseerd in de monumentale
en karakteristieke V&D-panden. Waar staan
de pareltjes van het V&D-vastgoed? Het
weblog Monumentje! selecteerde er destijds
vier: Den Bosch, Leiden, Deventer en Haar
lem. Voeg daar aan toe de filialen in Alk
maar en Amersfoort, beide rijksmonument,
en de karakteristieke panden in Amsterdam
(Rokin), Den Haag (Grote Markstraat) en
Maastricht (Grote Staat) en je hebt een aar
dig rijtje 'monumentaal' vastgoed.
Troosteloos beton
Toch zuilen veel Heemschutleden hun
wenkbrauwen fronsen als zij denken aan de
V&D die in hun stad staat. 'Saaie betonnen
kolos' is meestal een adequate omschrij
ving van het merendeel van de V&D filia
len die in de jaren '50 en '60 in mening
winkelstraat lijken te zijn neergekwakt. Over
smaak valt niet te twisten - zeker als het om
wederopbouwarchitectuur gaat - maar het
zou mij verbazen als de V&D's in Groningen,
Leeuwarden, Zwolle, Nijmegen en Tilburg
vanwege hun architectuur node zouden
worden gemist in het straatbeeld.
Het faillissement van V&D heeft ertoe geleid
dat een aantal van deze 'troosteloze beton
nen bakken' eindelijk een aangenamer uiter
lijk zullen krijgen. Zo wordt de gesloten gevel
van de V&D in Tilburg gestript en van een
vriendelijker en transparanter uiterlijk voor
zien. In september 2017 zal Hudson's Bay in
het gerenoveerde pand een van haar vesti
gingen openen. Een mooie primeur voor de
binnenstad van Tilburg. Dergelijke plannen
heeft Hudson's Bay ook voor de V&D's in Den
Haag, Haarlem, Enschede en Zwolle. In de
laatste gemeente zijn de ingrijpende reno
vatieplannen nog niet door de welstands
commissie. De spierwitte kleur en veel glas
(de formule van het Canadese warenhuis) in
combinatie met het volume worden als te
veel van het goede beoordeeld.
Gevels
In de slipstream van Hudson's Bay presen
teert een nieuwe keten zich op de puinho
pen van V&D. De Brabantse zakenvrouw
Inge van Kemenade heeft in de voorma
lige V&D-vestigingen in Arnhem, Nijmegen
en Groningen haar warenhuisconcept Top-
shelf geopend. Waar Hudson's Bay hon
derden miljoenen investeert in een totale
make-over van de oude V&D-panden, zijn
de aanpassingen in de nieuwe Topshelf
winkels voornamelijk in het interieur zicht
baar. Zo heeft Topshelf in Groningen aan de
Grote Markt weliswaar nieuwe transparante
vensters gekregen, maar voor de rest ver
anderde (helaas) weinig aan de gevel. De
nieuwe Topshelffilialen in Nijmegen en Arn
hem hebben aan de buitenkant ook allesbe
halve een metamorfose ondergaan.
Voor de inwoners van Alkmaar is dit goed
nieuws. In hun oude V&D, rijksmonument
en een van de mooiste van het land, zal
Topshelf in april 2017 haar deuren openen.
Vorig jaar mei werd tijdens het stadsfesti-
val Karavaan de oude directiekamer terug
gevonden. Prachtig glas-in-lood, houten
betimmering en parketvloer kwamen achter
standaard gipsplaten tevoorschijn. Het ver
trek deed jarenlang dienst als magazijn voor
de damesmode-afdeling. Laten we hopen
dat mevrouw Van Kemenade een passende
invulling bedenkt voor de oude directieka
mer.
Vinger aan de pols
Het zal geen toeval zijn dat Hudson's Bay
haar oog heeft laten vallen op de monu
mentale V&D-winkels in Den Bosch, Lei
den, Haarlem, Amersfoort en Maastricht.
Stuk voor stuk beeldbepalende panden in
het centrum van succesvolle winkelsteden.
Gelet op de bouwkundige ambities van het
Canadese warenhuisconcern is het raad
zaam dat erfgoedverenigingen de renova
tieplannen goed in de gaten houden. Zeker
ook wat betreft (restanten) van monumen
tale interieurs, zoals in Amersfoort, is het
raadzaam de spreekwoordelijke vinger aan
de pols te houden.
Voor de meeste monumentale V&D-panden
is het wachten totdat de grootscheepse
renovatieplannen van Hudson's Bay van
start gaan. In de tussentijd is of was er
ruimte voor pop-up winkels en andere tij-
Hudson's Bay vestigt zich in het monumen
tale V&D pand in Haarlem.
delijke initiatieven. Zo heeft er tot februari
2017 in de V&D in Den Bosch een auto
showroom gezeten. Naast de monumentale
V&D in Alkmaar, laat Hudson's Bay ook die
in Deventer links liggen. In het voormalige
warenhuis aan de Brink in Deventer - met
een fraaie 18d6-eeuwse gekroonde lijstgevel
- zullen in het voorjaar 2017 twee modeke
tens worden gehuisvest: H&M en The Sting.
Aanstampen
De grootste pijn zit hem in steden als Den
Helder, Hoorn, Purmerend, Beverwijk, Hen
gelo, Dordrecht, Vlaardingen, Weert en Sit-
tard. Steden waar het winkelbestand toch
al onder druk staat. Voor zeker 27 vroegere
V&D's is de toekomst op lange termijn nog
ongewis. Maar er is een doekje voor het
bloeden: het betreft hier geen architectoni
sche pareltjes die het hart van menig erf
goedliefhebber sneller doen kloppen. Voor
deze panden rest waarschijnlijk niets anders
dan de laagste waardering van Parool archi
tectuur-recensent Ronald Hooft: categorie Z:
Zand erover en aanstampen. Een advies dat
enkele ontwikkelaars en vastgoedeigenaren
al ter harte hebben genomen. In Hoofddorp,
Delft, Alphen aan den Rijn en het Haarlemse
Schalkwijk worden de voormalige V&D's
gesloopt en vervangen door nieuwbouw.
Hopelijk niet uit de categorie 'Z'.
maart 2017 HEEMSCHUT 35
