Dit beweren Paul Rosenberg, monumen-
tenloods bij Monumenten en Archeologie
(MenA) van de gemeente Amsterdam en
Gabri van Tussenbroek, bouwhistoricus bij
dezelfde instantie en hoogleraar Stedelijke
identiteit en monumenten, in het bijzonder
van de stad Amsterdam aan de Uva.
Kennis en bescherming van gebouwen
kunnen niet zonder elkaar. Maar die ken
nis berust al lang niet meer uitsluitend bij
rijks- en gemeentelijke overheden. Met
de vele veranderingen in wetgeving en de
mogelijkheid tot het vergunningvrij door
voeren van wijzigingen, is een deel van de
verantwoordelijkheid voor het monumen
tenbestand bij eigenaren en architecten
komen te liggen. Die ontwikkeling zal naar
verwachting in de komende jaren nog verder
gaan. Een goede afstemming van plannen
tussen toetsende instanties, ontwikkelaars
en andere belanghebbenden is daarom
van groot belang. Niets is zo frustrerend
voor een monumenteneigenaar om er in
de loop van het proces achter te komen,
dat de plannen die hij of zij in overleg met
een architect ontwikkeld heeft, niet kunnen
worden uitgevoerd vanwege in het gebouw
aanwezige cultuurhistorische waarden.
Waarde en kwaliteiten
Cultuurhistorisch onderzoek in een vroeg
stadium van de planontwikkeling is essen
tieel om later niet voor verrassingen komen
te staan. Eigenaren, architecten en over
heidsinstanties moeten inzetten op het
vroegtijdig signaleren van cultuurhistorische
waarde.
Van Tussenbroek: 'Ik zie talloze bouwplan
nen voorbij komen waarbij eigenaren met
veel liefde voor hun pand de kwaliteiten
ervan overeind willen houden. Natuurlijk
gaat dat gepaard met veranderingen aan
het monument, dat is een gegeven waar
je je als monumentenzorger maar beter bij
neer kunt leggen. Veel belangrijker is het
om aan te geven waar de cultuurhistorische
waarde en kwaliteit van een gebouw nou
werkelijk in schuilen. Als dat vroeg in een
proces gebeurt, dan heb je een goede basis
om de cultuurhistorische waarde mee te
nemen in je planvorming. Het gaat daarbij
natuurlijk niet om een enkele balk of een
stukje muur, daar kom je in de praktijk altijd
wel uit. Het gaat om het totale plaatje van
een gebouw binnen de context. Ik denk dat
dat nu de taak van de gemeentelijke monu
mentenzorg moet zijn; daarop te letten en
de eigenaar te helpen bij de voorbereiding
van een goede transformatie van zijn pand.
Maar toch hoor je nog vaak dat monumen
tenzorg ontwikkelingen in de weg zit door
vast te houden aan de oude bouwsubstan-
tie en geen oog heeft voor de eisen van de
moderne tijd. Voor een belangrijk deel is
dat te wijten aan heersende verwachtingen,
maar ook wel aan haperende communicatie
van twee kanten. Dit is volgens mij op te
lossen door in een vroeg stadium onderzoek
te doen naar de cultuurhistorische waarden.
Waarden die je in het bouwproces onher
roepelijk zult tegenkomen.'
De Herengracht ligt in het beschermde UNESCO-gebied. Steeds verder stijgende huizenprijzen
taal vastgoed toeneemt.
zorgen er mede voor dat de druk op monumen-
24 HEEMSCHUT maart 2017
