ten en de liniewal in 1962 aangewezen als rijksmonumenten, wat getuigt van nationale betekenis. De Zuiderwaterlinie loopt van Bergen op Zoom via Willemstad en Breda naar 's-Her- togenbosch en Grave en diende de Noorde lijke Nederlanden te beschermen. Delen zijn al in de Tachtigjarige Oorlog aangelegd en sommige delen hebben nog dienst gedaan tijdens de Tweede Wereldoorlog. Herstel en zichtbaarheid Bij de West-Brabantse Waterlinie spreken we heel bewust van 'herstel' van de forten. En niet van reconstructie, waarvan soms te gemakkelijk gesproken wordt. Dit vraagt om een verduidelijking omdat reconstructie zich niet verenigt met het principe van 'behoud gaat voor vernieuwing'. Het bijzondere van een historisch gebouw of object wordt immers in hoge mate bepaald door de ouderdom van het monument. Niet alleen de oorspronkelijke constructie en bouwstijl, maar ook de manier waarop bouwmaterialen zijn verwerkt. Reconstruc tie - het geheel of gedeeltelijk kopiëren naar het oorspronkelijk ontwerp van een gebouw of object - moet per geval worden bekeken. Bij de West-Brabantse Waterlinie betreft het vier forten en een liniewal, die grotendeels bestonden uit aarden wallen. Wat niet tot de wallen behoort, zoals de toegangspoor ten en een poterne, wordt niet gereconstru eerd omdat daarvan alleen ondergrondse funderingen zijn overgebleven. Reconstruc tie is alleen mogelijk op basis van informatie uit bouwsporen, historische bouwtekenin gen en afbeeldingen of beschrijvingen. De ingenieur van de Waterlinie, Jacob Vleugels, en later Menno van Coehoorn, hebben de linie gedetailleerd getekend en beschreven. Dat maakt het mogelijk de aarden wallen conform die tekeningen te herstellen. Door de recente vernatting zijn de inun- datiegebieden, die grotendeels de laagtes in het landschap volgen, weer herkenbaar geworden. Fort de Roovere en de Linie wal zijn inmiddels in ere hersteld, evenals de buitengrachten van fort Pinssen. Ook de contouren van fort Henricus zijn weer zichtbaar. Daardoor wordt de waterlinie als militair systeem in het landschap beter her kenbaar. Samenhang Het is daarbij van belang de nadruk te leg gen op de onderlinge samenhang, die het karakter van het landschap bepaalt. Het Computeranimatie van de te bouwen uit kijktoren Pompeius met daarin straks een theater en informatiecentrum. moet voor een bezoeker duidelijk zijn dat (bijvoorbeeld) de waterschans in Bergen op Zoom en fort Henricus in Steenbergen tot dezelfde waterlinie behoren. Daarvoor is het nodig beeldregie te voeren op alle onderdelen met als doel om 'eenheid in verscheidenheid' te creëren. Ook is het van belang de relatie met andere delen van de Zuiderwaterlinie zichtbaar te maken. Het is de bedoeling dat - na de afronding van het Oude situatie van de restanten van Fort Henricus bij Steenbergen. Rechts de nieuwe situatie van de herstelde fortificatie vanuit de lucht. 12 HEEMSCHUT maart 2017

Periodieken van Erfgoed Vereniging Heemschut

Heemschut - Tijdschrift 1924-2022 | 2017 | | pagina 12