Wat maakt de West-Brabantse
Waterlinie zo bijzonder
West-Brabant kent twee waterlinies, die getuigen van de strijd tegen verschillende landen. Vanaf het midden
van de 19de eeuw nam de natuur de overhand. Nu is de aandacht voor de linies terug. Gemeenten doen
er hun voordeel mee. Gemeenten als Bergen op Zoom, winnaar van de BNG Erfgoedprijs, restaureren en
introduceren nieuwe elementen om de militaire relicten meer beleefbaar te maken.
Tom van Hekelen en Willem Heijbroek
Met de aanleg van de West-Brabantse
Waterlinie werd in 1627 begonnen. Zij
bestond uit de forten Moermont, Pinssen,
de Roovere bij Bergen op Zoom en Henricus
bij Steenbergen. In 1701 werd zij opgeno
men in de Zuiderwaterlinie. Rond 1720 zijn
de forten bij Bergen op Zoom door een linie-
wal met de vesting Bergen op Zoom verbon
den. De West-Brabantse Waterlinie is één
van de oudste waterlinies van Nederland
en vormt de bakermat van (gecontroleerde)
inundatietechniek, waarbij gebruik gemaakt
werd van zoet en zout water. De waterlinie is
meerdere malen gebruikt bij de verdediging
van Holland en Zeeland tegen de Spanjaar
den, Fransen en Belgen. Het gebied is gedu
rende een periode van tweehonderd jaar
zesmaal, in totaal vijftig jaar, geïnundeerd.
Vanaf ongeveer 1830 heeft de natuur rond
de forten haar gang kunnen gaan, waardoor
de profielen van de aardwerken door erosie
zijn aangetast. De waterlinie was onzicht
baar geworden door bomen, struiken en
agrarisch gebruik. Desondanks zijn de for-
De West-Brabantse Waterlinie met de fortificaties van Bergen op zoom tot Steenbergen, Prof. Van Schoten 1629.
maart 2017 HEEMSCHUT 11
