Nieuwe generatie
Maastricht, Kleine Gracht 3. Vlotmerk op een balk in de kap.
Dankzij voortvarend optreden van de amb
tenaar monumentenzorg van de gemeente
Nuth kwam het object op de valreep als
beeldbepalend terecht in het bestem
mingsplan buitengebied. Daarna kon met
een zorgvuldige begeleiding van de nieuwe
eigenaar een goede restauratie doorgevoerd
worden. De status was inmiddels opgevoerd
naar gemeentelijk monument en uit een pro
vinciale herbestemmingspot werd gezorgd
voor extra middelen. Hieruit blijkt maar weer
dat alleen een kleinschalige aanpak van res
tauratie en herbestemming echt werkt.
Wie kwaad wil kan nog steeds redelijk onge
moeid zijn gang gaan en helaas gebeurt
dat maar al te vaak en gaat nog heel wat
ongezien verloren. Aan de andere kant is
bij historische en heemkundige kringen
een groeiend besef dat niet alleen papie
ren archieven van belang zijn om de eigen
gemeenschap beter te leren kennen, maar
dat gebouwen evengoed archiefstukken
zijn. Driedimensionaal, maar minstens zo
kwetsbaar. Elke ongeziene ingreep staat
gelijk aan een uitgescheurde pagina, een
losgesneden illustratie, die het lezen van
het pand niet makkelijker maakt. Ook met
de beste bedoelingen worden vernielingen
aangericht, bij gebrek aan kennis en inzicht.
Aan vakkracht en beschikbaarheid van
materialen ligt dat niet meer, die zijn weer
ruim voorhanden. Maar een eigenaar moet
wel op de hoogte zijn van het bestaan daar
van en hoe hij er gebruik van kan maken.
Uiteindelijk kan dat ook leiden tot een
nieuwe generatie vakwerkpanden, met een
hedendaagse vormgeving en modern com
fort. Bouwen in vakwerk is bij uitstek ecolo
gisch en duurzaam. En waarom zouden we
niet in de leer gaan bij onze voorouders?
Wat is er nu mooier en efficiënter dan een
kelder als alternatief voor de milieubelas
tende koelkast? Zeker als een rekensom
metje leert dat de leem die vrijkomt bij het
uitschachten van de kelder, gemengd met
80% stro, precies genoeg is om de wanden
van een gemiddeld huis mee te dichten?!
Tussen het oudste onderzochte pand uit
1406 in Maastricht en het jongste, een
schuur in Ingber uit ca 1910, zitten vijf
eeuwen. De zesde eeuw is de eeuw van de
herwaardering en de restauratie en nieuw
bouw. In de tussentijd wordt er nog steeds
gerestaureerd of worden eerdere restau
raties opnieuw uitgevoerd. Daar past een
stevig pleidooi bij voor meer aandacht voor
details, voor interieurs, voor kleurgebruik.
Een oud gebouw is als een mens, verweerd,
hier en daar wat sleets en krom. Dat moet
gerespecteerd worden. Dat betekent niet,
wat veel eigenaren als bezwaar opvoeren,
dat er museaal gewoond en geleefd moet
worden, maar wel dat een monument door
gegeven wordt aan een volgende generatie
die er ook het verhaal van het pand in moet
kunnen vinden.
Coen Eggen is monumentenzorgeren bouw-
historicus en auteur van het boek '600 jaar
bouwen met hout en leem in Zuid-Limburg
en omstreken'. Uitgeverij Vantilt, 2016.
Nieuwbouwwoning in Margraten, uit 2014/15. De materialen komen allemaal uit de streek.
maart 2016 HEEMSCHUT 9
