Vakwerkbouw in Zuid-Limburg
ÖODTONS-BEHOD£
VOORSOND-TWJSt
DOOR-syNL-HAND
ONGLVC'ENiBRAMJ
DEm 4MAy-3tf<*
In geen enkele Nederlandse provincie is vakwerkbouw zo goed herkenbaar bewaard gebleven als in Limburg.
Vooral in Zuid-Limburg zijn er voorbeelden te over. Coen Eggen is auteur van een nieuw boek over het
onderwerp dat deze maand verschijnt. Hij pleit voor het gebouw als belangrijkste archiefstuk. Want als je
weet watje hebt, weetje het ook meer te waarderen...
Coen Eggen
Taal en tekst
ANNOjJ70O
600 jaar
bouwen met hout en leem
Vanuit Noord-Nederlands perspectief is
Zuid-Limburg een half-buitenlands gewest.
En dat klopt ook nog, want geen provincie
in ons land heeft zoveel buitenland aan zijn
grenzen, die ook nog min of meer toevallig
zijn en feitelijk alleen een staatkundige rol
vervullen. Cultuurhistorisch hebben Zuid-,
Midden- en Noord-Limburg door de gefor
ceerde vorming van Limburg minder met
elkaar gemeen dan elk van die gebieden
met het aanpalende territorium. Voor het
Zuid-Limburgse cultuurlandschap geldt dat
in extrema, zoals wordt aangetoond in het
verslag van veertig jaar veldwerk dat aan
de basis ligt van het boek Vakwerkbouw,
600 jaar bouwen met hout en leem. En
zelfs binnen dat gebied is er nog sprake van
verschillen die zich laten kennen in tal van
varianten in de manier waarop houtskelet
ten zijn uitgevoerd.
Wat nu Nederlands Limburg is, was door
de vele eeuwen heen onderdeel van heel
verschillende staatkundige constellaties,
waarvan de invloeden in meer of mindere
mate terug te vinden zijn in het gebouwde
erfgoed. Het summum is het enorme poort
gebouw van de stenen hoeve Overhuizen in
Bocholtz, waar in 1714 teksten in steen zijn
gebeiteld in Latijn, Frans, Duits, Italiaans,
Spaans en Nederlands. Achter elke tekst
gaat een relatie schuil met de herkomstge-
bieden van die taal.
In het vakwerk komen eveneens teksten
voor, gehakt en gestoken in bovendorpels
van deuren en poorten, met devote spreu
ken, verzoeken om bescherming, trots op
het gerealiseerde huis. Ook tal van bouw
data, niet alleen in de vorm van jaartallen,
maar ook van exacte data waarop een vak
werkskelet werd gericht. Die teksten zijn
soms gesteld in het Latijn, iets vaker in het
Nederlands en veelal in een Duits aandoend
dialect. Daarmee is meteen de relatie met
iüfe
Bingelmde, Dorpsstraat 4. Tekst op een bovendorpel.
6 HEEMSCHUT maart 2016
