Oplopende discussies
ambitie van de gemeenten uit. Dit was vroe
ger niet anders dan nu. In dit opzicht ver
schillen raadhuizen ook van kerken: raad
huizen behoren aan de gehele gemeente,
aan iedere inwoner. Kerkbouwen daaren
tegen behoren aan die ene denominatie
voor en door wie de kerk is gebouwd en dus
maar aan een deel van de gemeente.
Het is dan ook begrijpelijk en logisch dat
wanneer een raadhuis gesloopt dreigt te
worden de lokale gemoederen hoog kun
nen oplopen, zoals recentelijk nog het geval
was in Almelo, het Limburgse Wanssum en
het Gelderse Ochten. Maar ook herbestem
mingen kunnen zeer gevoelig liggen, zoals
blijkt in het Friese Bolsward. Als gevolg van
de integratie van deze stad in de fusiege
meente Südwest Fryslan (hierin zijn zes van
de Friese elf steden en 68 dorpen samen
gevoegd) in 2011 is dit eeuwenoude stad
huiscomplex als bestuurlijk centrum buiten
werking gesteld. Hiermee is een eind geko
men aan het gebruik van de locatie als stad
huis, een ruim vijf eeuwen oude functie op
dezelfde plek. Want dit inmiddels voorma
lige stadhuis uit 1614-1617 is gebouwd op
de plaats van het oude raadhuis uit 1474.
Zoals ook in zo vele andere gemeenten,
kenmerkt het Bolswardse stadhuis zich door
de centrale ligging in de stad, het bouwvo
lume, de gevels en de monumentale toe
gangspartij. Samen met enkele kerktorens
bepaalt de monumentale stadhuistoren
de skyline van de stad. Van grote afstand
is het Bolswardse stadhuis voor iedereen
zichtbaar en herkenbaar als centrum van de
macht en centrum van bestuurlijke continuï
teit en stabiliteit. Maar deze laatste functies
heeft dit voormalige stadhuis niet meer. Dat
de herbestemming lokaal vele gemoederen
losmaakt is dan ook begrijpelijk. De kwa
liteit van het interieur van dit stadhuis is
uitzonderlijk hoog en zeer karakteristiek. In
de raadzaal bevinden zich verschillende rijk
gedecoreerde elementen die allemaal nog
uit de bouwtijd dateren: een serie gebeeld
houwde consoles, muurkasten, een unieke
schouw en een spectaculaire eveneens door
de kistenmaker Jacob Gysberts gemaakte
eikenhouten toegangsportaal, waarop - als
een twee-eenheid - de serie van vier tin
nen stadswijnkannen uit het begin van de
zeventiende eeuw zijn geplaatst. Maar ook
diverse andere zaken elders in dit pand
hebben een hoge erfgoedwaarde, waaron
der de secretariskast en het grote maniëris
tische schilderij met de voorstelling van het
Salomonsoordeel.
In het stadhuis van Bolsward worden, zoals
in vele anderen stadhuizen, de kwaliteiten
van het exterieur aan de binnenzijde geëve
naard of zelfs overtroffen. Fenomenaal is
bijvoorbeeld de kwaliteit van de interieurs
van de stadhuizen van 's-Hertogenbosch,
Weesp, Rotterdam en Hilversum, om er
enkele te noemen. Maar er zijn er nog veel
meer. In al deze locaties evenaart de kwali
teit van de binnenafwerking en meubilering
de architectuur aan de buitenzijde.
Dit is ook het geval in het middeleeuwse
stadhuis van Gouda. Door de enorme icoon-
waarde van het exterieur is dit stadhuis uit
gegroeid tot een van de meest karakteris
tieke gebouwen van ons land. Het geniet
als KLM-huisje, kerstdecoratie en kalender
plaat een enorme internationale reputatie.
Het interieur is weliswaar niet middeleeuws,
maar een combinatie van elementen uit de
bouwtijd en alle hierop volgende eeuwen.
De laat 17de-eeuwse marmeren boven
deurstukken in zowel het zogeheten bene
den- en bovenplein zijn van de allerhoogste
kwaliteit, net zoals de Delftse wandtapijten
uit 1642, de monumentale schouwpartijen
met geschilderde schoorsteenstukken, het
20ste-eeuwse metaalwerk, glas-in-lood
vensters, verlichtingsornamenten en het
historisch meubilair. Dit interieurensem
ble is van grote waarde, niet alleen vanuit
documentaire- en symboolwaarde, maar
ook vanuit esthetisch oogpunt. Vanuit tal
loze waarderingscriteria scoort het Goudse
raadhuisinterieur buitengewoon hoog. Dat
de historische stadhuisfunctie feitelijk in
2012 is weggevallen na de opening van
het nieuwe stadhuis (genaamd 'Huis van de
Stad', ontwerp Soeters Van Eldonk architec-
Kent u een bijzonder raadhuis dat
leeg is komen te staan en maakt
u zich zorgen over de toekomst
van dat gebouw? Meldt het ons via
info@heemschut.nl
ten) is hierdoor des te meer te betreuren.
Niet langer is het imposante bouwwerk
op de Markt in het Goudse stadshart het
middelpunt van politieke en bestuurlijke
continuïteit. Het wordt tegenwoordig geëx
ploiteerd als 'Het Oude Stadhuys Gouda' en
is te huur als huwelijkslocatie en plek voor
bedrijfsfeesten, congressen, seminars, ver
gaderingen, netwerkbijeenkomsten en pro
ductlanceringen. We kunnen alleen maar
hopen dat deze herbestemming ook een
duurzame oplossing is en zal bijdragen dat
het ook de komende eeuwen zal mogen blij
ven bestaan.
Eloy Koldeweij is specialist interieurs bij de
Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.
De vroeg l^-eeuwse raadzaal in het stad
huis van Naarden.
december 2015 HEEMSCHUT 13
