De periode 1890-1940
Huidige functies
De periode 1945-1968
Dienstwoningen
Periode
Gebouwd
Gesloopt
Rijksmonument
Gem. mon.
Bestaand
1890-1920
58
36
3
7
12
1921-1940
31
10
7
5
9
Totaal
89
46
10
12
21
Van de 89 gebouwde ambachtsscholen uit
de eerste periode tussen 1890 en 1940,
zijn er inmiddels 46 gesloopt. Opvallend is
dat met name de gebouwen van vóór 1920
werden gesloopt. Een beperkt aantal van de
eerste ambachtsscholen is door gemeen
ten aangewezen als monument. De meeste
rijksmonumenten onder de ambachtsscho
len dateren van na 1910. In bijgaande tabel
zijn de scholen geïnventariseerd.
De overgebleven 21 scholen zijn niet
beschermd en daardoor vogelvrij. Som
mige zijn in de jaren '50 onherkenbaar ver
bouwd, zoals die in Winterswijk en Drach
ten uit 1907 en 1909. De onherkenbaar
verbouwde scholen hebben echter zeker
ook cultuurhistorische waarde als getuige
nis van de ontwikkelingen in de technische
scholenbouw. De resterende scholen zijn
nog wel goed herkenbaar en verdienen dus
bescherming om te kunnen worden behou
den en herbestemd.
Van de nog bestaande ambachtsscholen
van voor 1940 hebben relatief de meeste
gebouwen nog steeds een onderwijsfunctie.
23 scholen hebben een culturele- of een
woonfunctie gekregen, deels gecombineerd
met andere bestemmingen. Enkele gebou
wen staan nu leeg of hebben een tijdelijke
invulling. Het betreft zowel monumenten als
niet monumenten.
Bij een aantal herbestemmingen blijkt er
sprake te zijn van sloop van een deel van
het complex. Vaak wordt alleen het hoofd
gebouw aan de straatkant gehandhaafd en
worden de praktijkvleugels gesloopt om
plaats te maken voor nieuwbouw. Vanuit de
oorspronkelijke opzet en context is dit een
amputatie. En dat is jammer. De relicten
doen eigenlijk geen recht aan de kenmer
kende karakteristieken en de hoofdopzet
van het type ambachtsschool. Een voor
beeld hiervan is de herbestemming van de
eerste ambachtsschool in Den Haag.
Bij de herbestemming van de ambachts
school in Heerenveen is gelukkig wel reke
ning gehouden met de gelaagdheid van
het complex, door zowel het hoofdgebouw
uit 1908 als de latere uitbreiding uit 1952
deels te handhaven. Bij de verbouw tot
bedrijfsverzamelgebouw werden de bruik
bare materialen uit het gesloopte deel in de
werkruimtes hergebruikt.
Na de oorlog werd veel nieuw gebouwd. De
naam ambachtsschool werd steeds minder
gangbaar. LTS werd de nieuwe term. Zoals
eerder geschetst zijn veel LTS-sen uit de
periode 1945-1960 al gesloopt. De waar
dering voor deze schoolgebouwen neemt
gelukkig steeds meer toe. Zo is de LTS in
Echt recentelijk herbestemd tot wooncom
plex, met behoud van de praktijklokalen.
Ook de LTS in Uithuizen (Gr) is herbe
stemd en bevat verschillende functies. In
de oorspronkelijke praktijklokalen zit een
gezondheidscentrum. De lesvleugel moest
vanwege de bouwtechnische staat worden
gesloopt, maar werd in stijl herbouwd en
bevat appartementen.
Tot 1940 werden bij veel ambachtsscho
len ook directeurs- of conciërgewoningen
gebouwd. De meeste stonden los van het
schoolgebouw. Het betrof veelal woningen
van één bouwlaag en een kap. In sommige
gevallen werden woning en school met
elkaar via een gang verbonden. In een enkel
geval werd voor de conciërge of directeur
een inpandige dienstwoning ontworpen. Bij
de gesloopte ambachtsscholen in Appin-
Ambachtsschool te Den Haag na herbestemming.
Functie
Onderwijs
Cultuur
Wonen
Combinaties
Kantoor
Leegstand
Aantal
14
6
6
5
3
9
Rijksmonument
2
2
1
3
2
2
Gem. monument
4
1
1
1
1
3
Geen status
8
3
4
1
0
4
8 HEEMSCHUT september 2015
