Special
150 ambachten
Gesamtkunstwerk
Tijdsgeest
USQUERT: BERLAGEHUIS
ENSCHEDE: SYNAGOGE
Nederland heeft zich in 2012 bij deze con
ventie aangesloten en kent inmiddels een
aantal beschermde ambachten: Fries hout
snijwerk, plateelschilderen, Goudse klei-
pijp rollen, henna schilderen, handmatig
klompenmaken, Marker borduren, diamant
bewerken, vlechten van gebruiksvoorwer
pen, Staphorster stipwerk, Flindelooper
schilderwerk en moutwijn stoken.
Het eindproduct is niet de belangrijkste
reden om deze ambachten te beschermen.
Het gaat meer om de culturele betekenis
van het ambacht voor een groep of gemeen
schap en de vakkennis en de vaardigheden
die nodig zijn om het ambachtelijke product
te vervaardigen.
Het Nederlands Centrum voor Immateri
eel Erfgoed (VIE) heeft een lijst aangelegd
van 150 ambachten en ambachtsmensen
die hun vak beoefenen als immaterieel erf
goed. Tijdens deze Open Monumentendag
zullen veel van deze ambachtslieden hun
werkplaatsen openen voor publiek en uitleg
geven over de culturele betekenis van hun
vak en de traditionele werkmethoden.
Naast ambachtslieden, krijgen ook kun
stenaars de aandacht die zij verdienen.
Veel gebouwen zijn juist een monument
geworden vanwege de innige samenwer
king tussen kunst en ambacht. Denk aan
de vele decoratieve interieurs van kerken,
stadhuizen, hoofdkantoren en directeurs
woningen. In het begin van de 20ste eeuw
werden deze gebouwen vaak beschouwd
als 'Gesamtkunstwerk': architectuur, beel
dende kunsten en kunstnijverheid smolten
samen tot één artistieke creatie. Daarnaast
zal er aandacht zijn voor monumenten die
oorspronkelijk als podium voor de kunsten
zijn gebouwd: theaters, schouwburgen,
bioscopen en musea. Ook atelierwoningen
van kunstenaars - de plek waar kunst wordt
gecreëerd - zullen worden opengesteld.
Evenals monumenten die zijn herbestemd
met een kunstfunctie.
Het thema past ook goed bij de huidige
tijdsgeest. Zowel bij de consument als
bij cultuurmakers is er een hernieuwde
aandacht en herwaardering voor traditie,
ambacht, identiteit en cultureel erfgoed.
Deze hernieuwde waardering voor oorspron
kelijkheid, authenticiteit en schoonheid van
het ambacht bij zowel kunstenaars, ontwer
pers als de consument, biedt ongekende
mogelijkheden om de belangstelling voor de
monumenten aan te wakkeren.
Berlagehuis in Usquert.
In 1990 ging Usquert op in de gemeente
Eemsmond en het raadhuis van Berlage was
daarmee overbodig geworden; het is nu een
cultureel monument. Op het eerste gezicht
niet eens zo spectaculair, daarvoor moet
je binnen zijn geweest. Berlage heeft het
gebouw tot in de details, zelfs het meubilair,
ontworpen. Bij de restauratie heeft Yvonne
Nijlunsing het interieur van het Berlagehuis
weer volledig hersteld zoals het was toen het
raadhuis in 1930 werd opgeleverd. Tijdens
deze open monumentendagen is ze hier
aanwezig en geeft ze advies over restauratie
en onderhoud van (houten) meubels.
Talensfabriek in Apeldoorn.
APELDOORN: TALENS VERFFABRIEK
Royal Talens gaat, voor het eerst in deze
eeuw, open voor publiek, alleen op zaterdag
12 september tussen 10.00 en 17.00 uur.
Bezoekers betreden het monumentale kan
toorgebouw uit 1927 aan de hoofdingang op
de Sophialaan en gaan via het mooie trap
penhuis met glas-in-lood ramen naar de
eerste verdieping. Vervolgens lopen ze over
een galerij van waaruit prachtig zicht is op de
indrukwekkende productiehal, waar machi
nes verf in tubes verpakken. Waarschijnlijk
draait de fabriek tijdens de openstelling op
volle toeren!
Synagoge van Enschede.
Al sinds 1928 is de synagoge van Enschede
een sieraad voor de stad. Het is namelijk
de mooiste synagoge van West-Europa.
In opdracht van onder meer de textiel
fabrikant M.l. Menko heeft de bekende
Amsterdamse architect Karei de Bazel een
uniek totaalconcept ontworpen, dat ook
24 HEEMSCHUT september 2015
