Afgebroken
Eigen karakter verloren
Heemschut Groningen:
Geen monument mag plat!
Welke maatregelen zijn nodigen wie bepaalt
dat? Overal heerst onduidelijkheid, er spe
len allerlei belangen en belangetjes en er
duiken zelfbenoemde deskundigen op. De
bewoners hebben het nakijken.'
Duidelijk is wel, dat zonder de bevingen de
panden er veel beter voor zouden staan.
Jansen: 'Zelfs als er sprake is van achter
stallig onderhoud kan zo'n pand nog tiental
len jaren mee, misschien wel langer.'
Ze noemt het woonhuis van Helma Mulder
uit Stedum als voorbeeld. Geen monument,
wel een huis uit het begin van de vorige
eeuw dat karakteristiek is voor de dorpen
van het Groninger Hogeland: 'Het staat al
anderhalf jaar in de steigers. Helma heeft
twee jaar gevochten tegen allerlei instan
ties. Er waren drie opties. Ze kon worden
uitgekocht, maar dat wilde ze niet, want ze
wilde op dezelfde plek blijven wonen. Dan
kon het huis van binnen versterkt worden
met een stalen karkas, maar dat kostte veel
te veel ruimte. De derde optie was afbreken
en aardbevingsbestendige nieuwbouw.' Kort
na dit interview meldde RTV Noord dat het
huis van Mulder afgebroken wordt. Eindelijk
duidelijkheid, maar er is een karakteristiek
pand verloren gegaan.
Gescheurde grafstenen bij de kerk van
Loppersum.
Een ander voorbeeld is een monumentaal
pand in Loppersum. Jansen: 'Amsterdamse
School en gelegen in een beschermd dorps
gezicht. De eigenaar kreeg op een vrijdag
de melding dat de schoorsteen de maandag
erop vervangen zou worden. Hij weigerde en
kreeg een brief dat hij verder verantwoorde
lijk was voor eventuele schade. Er kijken nu
deskundige restauratiearchitecten naar, de
zaak sleept nog.'
Het is het topje van de ijsberg, zegt Jansen,
er is veel meer gaande en niet iedereen
heeft de mogelijkheden en de moed om
zich te verzetten. Het gevolg is dat Noord-
Groningen er radicaal anders uit gaat zien:
'Het eigen karakter van het landschap en de
dorpen gaat verloren.'
En dan heeft ze het nog niet eens over ker
ken, boerderijen of borgen. Er zijn fondsen
om aardbevingsschade te herstellen, maar
het herstel verloopt traag omdat ook hier
gesteggel is over de oorzaak van de schade.
In de muren van de Fraeylemaborg in Sloch-
teren zitten forse scheuren en het torentje
kan gaan wankelen. Er zijn plannen om de
Doopsgezinde Kerk van Middelstum aan
de binnenkant te voorzien van een stalen
karkas. Zo blijft het exterieur onaangetast,
maar van het interieur blijft weinig over. In
de muur van de kerk van Loppersum is her
steld voegwerk te zien en in de grafzerken
buiten zitten grote scheuren.
De aantasting van landschap en bebouwing
in Noord-Groningen is ernstig en omdat het
zwaartepunt van de winning van aardgas
naar de omgeving van Hoogezand is ver
plaatst, staat dat deel van de provincie het
zelfde lot te wachten. Jansen: 'Uiteindelijk
is er maar één oplossing: de gaskraan moet
veel verder dicht. Snel en radicaal.'
De commissie Groningen van Heem
schut is strijdbaar en wil dat er geen
monument plat gaat. Heemschut
Groningen heeft daarom een Ziens
wijze ingediend over de aardgaswin
ning en is als aangesloten organisa
tie bij de Natuur- en Milieufederatie
Groningen ook vertegenwoordigd in
het beroepschrift dat de NMFG heeft
ingediend samen met onder andere
de Groninger Bodembeweging. Daar
naast is Heemschut Groningen actief
binnen het Erfgoedberaad waarin het
erfgoedveld van Groningen zich heeft
geformeerd en spoort het zowel pro
vincie als gemeenten aan om eigen
monumentenlijsten op te stellen.
Maar uiteindelijk is er maar één
oplossing: de gaskraan moet veel
verder dicht. Als dat niet gebeurt, dan
gaat de aantasting van landschap en
bebouwing onherroepelijk door.
juni 2015 HEEMSCHUT 43
