ms
1
Handhaving gevraagd
0
0
iMm \V
Ü*3
Johan Teters
Onderhoudsplicht
verwaarloosde monumenten
Een beproefde methode om van een monu
ment af te komen, is het nalaten van onder
houd. Weer, wind en vandalisme maken dan
vroeg of laat van elk object een ruïne, rijp
voor de sloop. Heemschut neemt al jaren
dergelijke praktijken op de korrel, helaas
met wisselend succes. De Monumentenwet
kent namelijk geen onderhoudsplicht.
Een aantal recente uitspraken van de Raad
van State heeft deze situatie wat bijge
steld. In de zaken betreffende de inmiddels
beruchte verwaarlozing van het Wageningse
pand Grebbedijk 6 en het door illegale sloop
geteisterde klooster Sankt Ludwig te Vlo
drop gaf de Raad van State aan dat eige
naren verplicht zijn hun monumenten ten
minste te beschermen tegen weer en wind.
Daarbij behoort een adequaat werkende
afvoer/goot en het (af)sluiten van deuren en
ramen. Bij het (langdurig) nalaten daarvan
kan de overheid tot handhaving overgaan.
Aan deze uitspraken zit een aantal haken
en ogen. De grens tussen (strafbare) ver
waarlozing en toegestane slordigheid is
vooralsnog onduidelijk. Gemeenten gaan
in de regel pas tot handhaving over als de
overtreding zonneklaar is. In het geval van
constatering van ernstige verwaarlozing van
een pand, dan kan het object echter feite
lijk al niet meer te redden zijn. Ook is nu al
zeker dat niet in alle gevallen de schade op
de eigenaar te verhalen is.
Het in het handhavingstraject aan de eige
naar opgelegde onderhoud, mag er boven
dien niet toe leiden dat verdere schade
aan het monument wordt toegebracht.
Daardoor ging de eigenaresse van het
Handhaving gevraagd bij
Grebbedijk 6 in Wageningen.
i v. v.'
4E-* 45$r.v
|5?| V w
V':;. -
Wageningse pand vrijuit: haar pand was in
dermate slechte slaat gekomen, dat dakre
paraties waarschijnlijk zouden leiden tot het
instorten van het pand. Kortom, deze juris
prudentie is geen wondermiddel.
Voor gemeenten is het zaak om bij gecon
stateerd ernstig verval zo snel mogelijk te
starten met een handhavingsprocedure en
niet alles op zijn beloop te laten. Hand-
havingstrajecten kunnen jaren in beslag
nemen, zodat bij langdurig weifelen redding
altijd te laat komt. Gezien het chronische
tekort aan handhavingscapaciteit binnen
gemeenten, kunnen erfgoedliefhebbers
hierbij een essentiële rol spelen. Zij kunnen
de gemeente van informatie voorzien over
nalatigheid. In extremere gevallen kunnen
zij de gemeentelijke overheid zelfs dwingen
tot handhaving.
Een laatste vermelding verdient dat het
toebrengen van schade aan een monu
ment kan worden beschouwd als een eco
nomisch delict. Het Openbaar Ministerie
hecht al decennialang aan 'monumenten
delicten' weinig belang, onder andere door
dat gemeenten geen of weinig aanstalten
maken om actief (bestuurlijk) te handhaven.
Een daadkrachtige(re) rol van gemeenten
kan daardoor op den duur heel lonend zijn.
Een en ander had dan vermoedelijk voor de
eigenaresse van Grebbedijk 6 minder for
tuinlijk uitgewerkt. De Raad van State gaf
aan dat er sprake was van forse verwaarlo
zing, waarvoor de eigenaresse wel degelijk
verantwoordelijk was. Met een dergelijke
casus had de (opzettelijke) verwaarlozing
afgestraft kunnen worden.
Johan Teters is planoloog.
juni 2015 HEEMSCHUT 39