De Efteling een monument?
De Efteling gedocumenteerd
Vernieuwing
Museum
In 'het boek Toonbeelden van de
Wederopbouw, Architectuur, steden
bouw en landinrichting in Nederland'
besteedde prof. dr. Marieke Kuipers
als eerste enige aandacht aan de
monumentwaarde van het sprook
jesbos. Het advies van de Raad voor
Cultuur aan minister Bussemaker om
breder aandacht te besteden aan
monumenten uit de periode van de
Wederopbouw rechtvaardigt aanwijzing
op rijksniveau van het Spookjesbos en
andere onderdelen van de Efteling.
Over de Efteling en haar historie verschenen diverse jubileumuitgaven. De meest
recente 'Mam, zijn we d'r al' verscheen in 2012 bij het 60-jarig jubileum. Bij het
40-jarig jubileum verscheen een kleine jubileumuitgave onder de titel 'Mam, een dup
pie voor een kip'. Het 50-jarig jubileumboek 'De Efteling, Kroniek van een Sprookje'
geeft het meest complete historisch overzicht van het park. Vermeldenswaard zijn
voorts de biografie over Peter Reijnders geschreven door Rob Smit uit 1984 en de
Elsevier pocket 'Het sprookje van de Efteling' door Bob Venmans uit 1952, een waar
tijdsdocument uit de periode van de Wederopbouw. Op internet biedt de Efteling een
uitgebreid onderdeel over de historie van het park:
www.efteling.com/NL/Over-de-Efteling/Park-Geschiedenis.html
Kleine Boodschap. Enkele jaren later volgen
de rode schoentjes, Hans en Grietje en de
kip met de gouden eieren. In 1958 vliegt
een heuse fakir heen en weer, die tulpen
laat bloeien.
Pieck drukt zijn eigen stempel op het park.
Met de aankoop van de laatste stoomcar-
rousel, die hij deels opnieuw in eigen stijl
decoreert, wordt een nieuwe trekpleister
geopend. Hetzelfde geldt voor de stoom
treinen die op smalspoor door de Erfteling
gaan rijden. Aan de carrousel wordt een
miniatuurwereld gebouwd. Honderdduizen
den bezoekers vergapen zich vanaf 1971
aan het diorama. Met de opening van het
spookslot in 1978 geeft Pieck het stokje
over aan andere ontwerpers. De stijl van
Anton Pieck is echter tot op de dag van van
daag een van de kernwaarden van het park.
In de jaren '80 van de twintigste eeuw con
stateerde de parkdirectie dat er wat moest
gebeuren om de Efteling een goede toe
komst te blijven bieden. De introductie van
de loopingachtbaan, de Python, deed veel
stof opwaaien. De Efteling richtte zich met
een niet gethematiseerde attractie nu ook
op de oudere jeugd. Zo werd een nieuwe
doelgroep naar het park gehaald. Maar...
de Efteling keerde terug naar haar wortels.
Thematisering van attracties bleek de tover
formule. Wat we heden ten dage in Ame
rikaanse termen vatten als 'branding' en
'marketing', pakte de Efteling op eigen wijze
aan, en met succes. Het sprookje bleef
centraal staan en rond die belevenis wer
den nieuwe attracties en concepten ontwik
keld. Grote attracties als Droomvlucht en
Het Volk van Laaf werden gethematiseerd.
Zo is de illusieschommel 'Villa Volta' door
de aankleding, het verhaal van Hugo van de
Loonse en Drunense Duinen, en de stem
men van onder andere Jules Croiset, een
regelrechte publiekslieveling geworden. Ook
bij de nieuwste attracties als 'De Vliegende
Hollander', de achtbaan 'Joris en de Draak'
en de dit jaar opgeleverde 'Baron 1898'
hebben een sage of legende als leidraad.
In het Efteling museum in het park vinden
we de eerste primitieve poppen, borden
en figuren. Ze dateren uit het tijdperk van
ver voor de computer en voor de uitvinding
van het polyester. Vlakbij staat de klok van
'Zwaan Kleef Aan', leder kwartier lopen
houten figuurtjes een rondje op een schijf,
terwijl een miniscuul prinsesje wiegend uit
de dan geopende raampjes toekijkt. De
figuurtjes worden sleets, maar ze schuifelen
stug door.
Een status als monument heeft de Efteling
merkwaardig genoeg nog niet. Het is niet zo
dat de parkdirectie en ontwerpers niet met
zorg, liefde en aandacht omgaan met de
Langnek.
erfenis van Pieck en Reijnders. Het tegen
deel is het geval. Het is ook niet omdat
het sprookjesbos bedreigd wordt. Het is
vanwege de erkenning voor een succesvol
park dat miljoenen Nederlanders meerdere
keren in hun leven hebben bezocht, dat
de minister van cultuur deze op bijzondere
wijze verbeelde sprookjes de status van
rijksmonument zou moeten geven.
juni 2015 HEEMSCHUT 35
