Museumbunker
Devisiehoofdfkwartier
De achterzijde van de buitenplaats
Toorenvliedt.
De gemeente Middelburg heeft de afgelo
pen jaren, in het kader van het Europese
project 'World War II Heritage' het erfgoed
van de Tweede Wereldoorlog in park Tooren
vliedt onder de aandacht gebracht, waarbij
de geschiedenis ook voor kinderen interes
sant is gemaakt. Het toegangspad naar het
park werd geplaveid met grote tegels die
belangrijke data en feiten uit de geschiede
nis van Toorenvliedt vertellen. Bij de ingang
van het park is een informatiebord geplaats.
De Communicatiebunker is ingericht als
museumbunker en er is een informatieve
wandelroute door het park met behulp van
een app en wifi. Op de bunkers in het park
zijn als kunstwerk stalen platen aange
bracht met dichtregels van Henri Looymans.
De eerste letters op deze platen vormen
telkens een woord en zijn bedoeld als een
speurtocht voor de jeugd. Tussen een aan
tal bunkers zijn speeltoestellen geplaatst.
Een model bij de ingang van het park herin
nert aan de op 6 november 1944 bij Toor
envliedt op een Duitse mijn gelopen Buffalo.
Het is een monument voor de zes gevallen
Britse militairen uit het amfibievoertuig.
geallieerde scheepvaart de toegang tot de
Antwerpse haven te ontzeggen. De Duitsers
hadden geen sterke troepenmacht, maar
het Zeeuwse (schier)eiland had als onder
deel van de Atlantikwall wel de beschikking
over een groot aantal kustbatterijen. De lei
dingvan het Eerste Canadese Leger besloot
daarom tot een onorthodoxe maatregel.
Begin oktober werden op vier plaatsen de
Walcherse zeedijken gebombardeerd waar
door uiteindelijk driekwart van het schierei
land onder water kwam te staan. Het Duitse
geschut in de hoger gelegen duinen moest
echter alsnog met behulp van een amfibi
sche operatie worden uitgeschakeld. Op
1 november kwamen zowel bij Vlissingen
als Westkapelle Engelse troepen aan land.
Middelburg en het ondergelopen Duitse
hoofdkwartier op Toorenvliedt vielen zonder
slag of stoot in geallieerde handen. Na een
week van zware gevechten gaven de laat
ste Duitse troepen op Walcheren zich over.
Op 26 november 1944, 85 dagen na de val
van Antwerpen, voeren de eerste bevoorra
dingsschepen de haven binnen. Vanaf dat
moment zou tot het einde van de oorlog
meer dan de helft van alle logistiek van de
geallieerde strijdkrachten in West-Europa
via de Scheldestad worden aangevoerd.
Op 17 oktober 1944 werd Toorenvliedt
door de Duitsers ontruimd. Zij lieten een
zwaar gehavend buitenhuis en park achter
en door de inundatie met zout water was
het park een kale vlakte geworden. Het
woonhuis is hersteld en nu in gebruik bij de
Stichting Arduin.
De oorspronkelijke tuin met vijver was
mogelijk van de hand van 19d8-eeuwse
architect J.D. Zocher Sr. In 1946-1950
werd het park opnieuw aangeplant
naar een ontwerp van tuinarchitect C.P.
Broerse. Hij kreeg de opdracht de bunkers
zoveel mogelijk aan het zicht te onttrek
ken. Daardoor zijn de bunkers gespaard
gebleven. Maar dit gold niet voor de bun
kers op het aangrenzende terrein van het
toenmalige Vijvervreugd. Deze zijn midden
jaren zestig gesloopt. Het huis Vijvervreugd
werd, in 1969, na een brand, afgebroken.
De meest belangrijke operationele bun
kers, de bomvrije commandoposten en de
communicatiebunker, zijn nog aanwezig en
worden gecompleteerd door zeven woon-
onderkomens. Toorenvliedt is hiermee
het laatste intacte divisiehoofdkwartier in
Nederland. Het is internationaal gezien
zelfs het meest compleet uitgebouwde
voorbeeld van de ca 35 divisiehoofd
kwartieren die langs de West-Europese
kust werden aangelegd. Verder maakt de
directe relatie van het hoofdkwartier en de
inundatie van Walcheren het complex tot
een waardevol historisch monument van
de 'Slag om de Schelde'.
Er kan nu gespeeld worden op en bij restanten uit de Tweede Wereldoorlog.
juni 2015 HEEMSCHUT 33
