Amsterdam
Overslag
dekwartier'. Samen met de Rijksdienst voor
het Cultureel Erfgoed is een waardeoordeel
opgesteld, maar een monumentenstatus
zat er niet in. In september 2010 leverde
het Kranenproject een technische specifi
catie, inclusief een ontwerpbestek voor her
stel van de kraan. Deze is vervolgens geheel
opgeknapt, inclusief een nieuwe elektrische
installatie en staat nu weer op zijn oor
spronkelijke locatie overeind. De kraan, die
alles weer kan waarvoor hij oorspronkelijk
is ontworpen, werd op 24 augustus 2012
feestelijk in gebruik genomen.
de toren zijn daarvoor drie hotelsuites van 5
bij 5 bij 5 meter ondergebracht. De uitvoe
ring hiervan gebeurde op een respectvolle
wijze. In juli 2013 is de kraan ontmanteld
en naar Talsma in Franeker vervoerd, waar
na stralen en repareren de aanpassingen
zijn aangebracht. De eind 2013 terugge
keerde kraan is ter plekke weer opgebouwd.
De drijfwerken zijn verwijderd, de kraan
kan alleen nog draaien op de wind, als een
vaantje. Dat moet wel, want een stevige
windbelasting op de giek brengt de stabili
teit ernstig in gevaar!
'7
Een andere scheepskraan waarbij het
Kranenproject actief betrokken was, is de
Flensen Torenkraan op de NDSM werf in
Amsterdam-Noord. Deze kraan 'no. 13' is
onderdeel van het voormalige NDSM- com
plex, dat als geheel een monumentenstatus
heeft. De gemeente vroeg ons als begelei
dende instantie. Ons inspectieplan is ver
volgens door een gespecialiseerd bedrijf
uitgevoerd. Voor de dringende reparaties
heeft het Kranenproject een ontwerp-repa-
ratie/conserveringsplan opgesteld. Op dat
moment is de kraan verkocht aan de onder
nemer, 'Faralda', die hem tot een bijzon
dere hotellokatie wilde herbestemmen. In
De algemeen bekende draaikranen vinden
veelal toepassing in de overslag van bulk
goed; bouwmaterialen als cement en zand
en veevoeder. Bij veevoederbedrijven zijn in
de regel kranen aanwezig en bij herbestem
ming van leegstaande bedrijven zou naast
het hoofdgebouw ook een nieuwe, liefst
aanvullende, functie voor (een deel van) de
transportinstallatie een integraal onderdeel
moeten zijn. Een geslaagd voorbeeld is de
kraan bij de Cereolfabriek te Utrecht, van
belang als teken van de onderlinge verbon
denheid tussen fabriek en Merwedekanaal.
Een 'wild plan' om er een woning aan te
hangen, Elevator living, bleek onhaalbaar.
Een hoekje in van de drie bijzonder
ingerichte hotelsuites in de NDSM-kraan.
Anno 2014 staat de kraan er te staan: nie
mand wil er iets mee en het voldoet prima
als verwijzing naar de historie.
m/j
Een dergelijke symboolfunctie heeft ook
de gerestaureerde kraanbaan in Flelmond.
Deze uit 1928 daterende losinstallatie van
een brandstoffen- en bouwmaterialenhan-
del leek, nadat de baan zijn functie had
verloren, rijp voor de sloop. De status van
gemeentelijk monument biedt dan weinig
bescherming met een eigenaar, die over de
overdracht aan de gemeente een zakelijk
geschil had. Leden van het Kranenproject
waren actief betrokken bij de behoudsactie
en dienden van advies bij de restauratie.
De eerste officiële hijsklus na de restauratie van de kraan in Missingen: het tillen van de 16 ton Uiteindelijk is de, met behulp van leerlingen
zware eikenhouten hoogaars Alcyon van de Stichting Behoud Hoogaars, 11 december 2012. van het plaatselijk ROC, opgeknapte baan
E±j inclusief machinistenhuis begin 2014 weer
toonbaar geworden, maar niet meer wer-
kend: de kraan staat vast. Het geheel is een
n laatste herinnering aan de drukke overslag
langs de Zuid-Willemsvaart in de regio.
Dr. Giel van Hooff is historicus en werkzaam
aan de Faculteit Industrial Engineering
Innovation Sciences van de Technische Uni-
g- versiteit Eindhoven; Gerard Jacobs was als
O
constructeur werkzaam in de kranenbouw
g en is sinds enkele jaren actief als consulent
B beheer en behoud kranenerfgoed.
0
"5
O
Op www.kranenprojekt.nl vindt u meer infor-
matie over de werkgroep en haar activiteiten.
maart 2015 HEEMSCHUT 33
