P
Heemschut-schildje
Lokaal waar mogelijk
Mijnwerkerskoloniën
BW*
ze weinig van de ontstaansgeschiedenis:
'Veel mensen denken, dat carréboerderijen
zijn gebouwd om de vijand buiten te hou
den. Dat klopt niet, het waren eerder fami
liekwesties. Bijvoorbeeld een buurjongen
die met een buurmeisje trouwde, waarna de
boerderijen bij elkaar getrokken werden. Als
je daarover vertelt, dan gaat er een wereld
voor hen open.'
Bij een verbouwing zijn bewoners vervolgens
ook bereid om hun woning met respect te
behandelen: 'Als er iets fout gaat is het
doorgaans geen kwestie van onwil, eerder
van gebrek aan kennis.' Even verderop wijst
Vermeer op een oud woonhuis dat met zorg
verbouwd wordt: 'Wat mij betreft verdient
deze eigenaar een pluim. Zou het een idee
zijn als Heemschut schildjes gaat maken,
die eigenaren op hun pand kunnen aanbren
gen? Een bedankje voor een zorgvuldige res
tauratie, leuke publiciteit voor Heemschut
en een stimulans voor andere eigenaren.'
Aan de rand van Ransdaal heeft een boer
hoogstamfruitbomen op de glooiende hel
lingen van zijn land geplant: 'Een mooi
gezicht. Wat mij betreft komt hij in aanmer
king voor een schildje. Al heeft de subsidie
die hij ermee kan binnenslepen misschien
ook een rol gespeeld.'
Vermeer is een bevlogen verteller, die Zuid-
Limburg op zijn duimpje lijkt te kennen. Toch
is hij hier nog maar vier jaar geleden neerge
streken: 'Ik ben geboren in het Westen van
Nederland en heb daar lang gewoond. Maar
als je er hier bij wilt horen, dan moetje iets
betekenen voor de mensen. Als voormalig
beleidsambtenaar ruimtelijke ordening kan
dat soms bij een procedure en bovendien
graaf ik graag in de geschiedenis. Mensen
waarderen dat.'
Houd het lokaal waar dat kan, vindt Vermeer:
'Zeker in Zuid-Limburg waar Amsterdam en
Den Haag ver weg zijn. Zoek bondgenoten
in de buurt, hier bijvoorbeeld het Limburgs
Landschap. De wereld wordt steeds anonie
mer, mensen zijn op zoek naar identiteit.
5
Heemschut kan ze dat geven in de vorm
van verhalen. Als je vertelt over een kasteel,
begin dan niet met een technische uiteen
zetting over de kleur van het behang. Of doe
dat wel, maar laat er de rekening bij zien
die de graaf er ooit voor moest betalen. En
vertel hoe moeilijk het was om bij de restau
ratie weer exact dezelfde kleur te vinden.'
Wanneer de belangstelling eenmaal is
gewekt, kan de verdieping van de kennis vol
gen en daarbij kan de landelijke organisatie
van Heemschut een rol spelen: 'Bijvoorbeeld
als het gaat om kennis over het voeren van
procedures. Naast de verhalen is een stevige
organisatie van belang voor de zorg voor het
erfgoed. Als je je zaken goed hebt geregeld,
kun je mensen meekrijgen bij acties. De
naam 'Bond Heemschut' moeten we trou-
Hans Vermeer voor station Klimmen-
Ransdaal.
wens handhaven. Die maakt duidelijk waar
we voor staan en is zelf ook weer erfgoed.'
Vermeer reist graag per trein. Hij stapt uit
bij het station van Houthem-St. Gerlach, dat
leeg staat. 'Een waardevol gebouw, opge
trokken uit hout. Dat moeten we in de gaten
houden, ik stel het aan de orde in onze verga
dering.' In Voerendaal loopt hij naar een mijn
werkerskolonie: 'Erzijn plannen voorsloop of
in ieder geval voor ingrijpende verbouwingen.
Daarover praten we met de bewoners en de
gemeente. Deze koloniën zijn vanaf 1900
gesticht, in het begin vaak ook om buiten
landse mijnwerkers te huisvesten. Ze kwa
men zo ver mogelijk van bestaande dorpen
en steden te liggen en groeiden later uit tot
nieuwe kernen. Zo waren ze mede bepalend
voor de ruimtelijke ordening van Zuid-Lim
burg, waar je heel veel kleine kernen vindt.'
Terug in Ransdaal vertelt hij over een kloos
ter in Meerssen, dat tegenover de basiliek
ligt: 'Het wordt verbouwd tot appartemen
tencomplex en dat gebeurt met redelijk res
pect voor de historie van het gebouw. Hele
maal ongeschonden blijft het niet, maar dat
hoeft ook niet. We willen de tijd niet stil zet
ten. In vergelijking met de oorspronkelijke
plannen voor een futuristisch bouwwerk
past dit beter in de kwetsbare omgeving.
Daar hebben we ons best voor gedaan en
het heeft zin gehad.' Dan komen er zoer-
vleisj en Gulpener bier op tafel: 'Dat bier is
ook erfgoed, het komt van één van de laat
ste zelfstandige brouwerijen in Limburg. Eet
en drink smakelijk!'
december 2013 HEEMSCHUT 13
Een kenmerkende carréboerderij in Ransdaal.
