V °o Van particulier naar publiek bezit Landschappelijke laan als casco Visie Bond Heemschut Toekomstperspectief voor het park. gebruikte elementen uit de formele aanleg voor zijn ontwerp: hij vergroef de oevers van het grand canal tot een slingerende vijver en kapte enkele bomen uit de oprij laan waardoor de aanleg veranderde in een slingerende padenstructuur die de parkde- len verenigde. Omstreeks 1845 werd de formele berg tot landschappelijke structuur vergraven. Deze hoogte kreeg een belang rijke functie in het stelsel van zichtlijnen van het gehele park. In 1950 kreeg Heremastate een openbare functie als gemeentehuis van Skarsterlan (in 2013 gemeente De Friese Meren). De openstelling leidde tot een grote en alsmaar toenemende druk op het park. Mede hier door bevindt de aanleg zich tegenwoordig in slechte staat en is de allure uit het verleden en de samenhang verdwenen. Dankzij de resultaten van recent tuinhistorisch onder zoek is door NO.ORDPEIL landschap.steden- bouw een plan gemaakt waarbij dit gefrag menteerde park in ere hersteld kan worden. (zie foto rechtsonder) Het park van Fleremastate vervult een belangrijke functie in Joure, mede door de bijzondere ligging aan het verlengde van de winkelstraat. Tevens is het de overgang van een hoge zandrug naar het laag gelegen merengebied. Het vormt het toneel van de Jouster Merke (de plaatselijke jaarmarkt) en tal van andere (culturele) activiteiten. Daar naast is het voor veel inwoners een aantrek kelijk wandelgebied. Behalve de bijzondere erfgoedwaarde heeft het park dus ook een grote gebruikswaarde. Het besef dat het park een collectief bezit is van de Jouster bewoners is essentieel voor herstel en toe komst. Om Fleremastate als geheel te behouden verdient het aanbeveling om het verhaal van het verleden centraal te stellen en op basis hiervan de hoofdstructuren als eerste te herstellen. De centrale laan vormt een essentieel onderdeel in de beleving van de landschapsstijl. Kenmerkend voor de land schapsstijl is dat de bestaande formele laan deels werd gekapt om een schakering van lichte en schaduwrijke plekken te creëren. De slingerpaden werden hierdoor onderdeel van de laan. Als gevolg van werkzaamhe den aan het park van Fleremastate in de jaren '80 van de twintigste eeuw is de land schappelijke laan 'hersteld' in een formele laan. Er bestaan vele voorbeelden van par ken (zoals de Fraeylemaborg en landgoed Nienoord) waarbij de formele laan 'hersteld' is zonder besef van deze landschappelijke meerwaarde. Niet alleen het landschappe lijke karakter van het park is hierdoor verlo ren gegaan, ook de ruimtelijke samenhang is hiermee verdwenen. Zelfs restanten van de ooit indrukwek kende berg worden vanaf de oprijlaan door de huidige dichte bomenrij nauwelijks nog ervaren. Herstel van de landschappelijke laan met juist een open karakter, als casco van dit groene erfgoed is essentieel voor de beleving van het park en daarmee voor de cultuurhistorische én gebruikswaarde. (zie foto boven) Fleremastate is een prachtig voorbeeld in de collectie van parken en tuinen in de drie noordelijke provincies die tussen 1800 en 1850 - grotendeels door L.P. Roodbaard - in de landschapsstijl zijn aangelegd. Tuinhisto risch onderzoek heeft de belangrijke histo rie en erfgoedwaarde van het park in beeld gebracht. Het is de kans om deze waarde te versterken en te integreren bij de ontwikke lingvan een nieuw kantoor voor de gemeente De Friese Meren. Het verhaal van het ver leden krijgt weer een toekomst. Daarmee wordt een parel aan de collectie van land schapsparken in het noorden toegevoegd en groeit het besef dat de negentiende-eeuwse Noordelijke Lustwarande zichtbaar wordt. Voor de aantasting van cultuurlandschap pen of de verpaupering van waardevol groen erfgoed springt Fleemschut regelmatig in de bres. Dit geldt ook voor een park als Fleremastate, waarvan de gebruikswaarde zeer hoog is. De commissie Fryslan heeft meerdere specialisten op dit gebied die zich hiervoor inzetten. Marloes Eskens, architec tuur- en landschapshistoricus en lid van de commissie Fryslan: 'De wil is er vanuit de eigenaar meestal wel om het park in ere te laten herstellen, maar goede kennis van de historie van het park ontbreekt nogal eens. En onbekend maakt onbemind. Er wordt dan gekozen voor een kortetermijnoplos- sing, die niet altijd recht doet aan het oor spronkelijke ontwerp. Een langetermijnvisie op basis van historische kennis ontbreekt vaak'. Initiatieven om voor de landschaps parken en -tuinen van L.P. Roodbaard van uit historisch onderzoek nieuwe toekomstvi sies op te stellen worden vanuit Fleemschut dan ook van harte ondersteund. Els van der Laan is eigenaar van ontwerp en adviesbureau NO.ORDPEIL landschap, stedenbouw. Willemieke Ottens werkt als projectmedewerker bij NO.ORDPEIL. Het park met zicht op het gemeentehuis. september 2013 HEEMSCHUT 13

Periodieken van Erfgoed Vereniging Heemschut

Heemschut - Tijdschrift 1924-2023 | 2013 | | pagina 13