Lamlendigheid
Veneriete
Genemuiden en Amsterdam
De Achterstraat in Genemuiden, de enige straat met een rookverbod.
4"r'WAPV
Dat brengt hem op de rol van Heemschut
Overijssel. Van Dalfsen is opmerkelijk fel,
zeker voor een voormalig lid van het open
baar bestuur, die de beperkingen van over
heden kent: 'We hebben twee rechtszaken
aangespannen, de laatste over het Badhuis
in Hengelo. Als gemeenten hun beslissingen
niet goed motiveren of gewoon lamlendig
zijn, dan heb ik daar geen moeite mee. Dat
laatste, lamlendigheid, zie ik helaas steeds
vaker.'
Heemschut is hem wat te afwachtend, te
veel in zichzelf gekeerd: 'We kunnen meer
bereiken, zeker als we samenwerken met
andere mensen en organisaties.' Hij noemt
de lijst van wederopbouwmonumenten,
waarvoor Heemschut Overijssel een aantal
voordrachten deed die lang niet allemaal
zijn gehonoreerd: 'We laten het er niet bij
zitten. De zeven of acht monumenten die
het niet hebben gehaald, willen we aanmel
den als gemeentelijk monument.'
Dat laatste vertelt hij in het buitengebied
van Genemuiden, bij het gemaal De Vene
riete. Eigenlijk zijn het er twee: een oud
stoomgemaal, een rijksmonument, en een
vervangend gemaal uitdewederopbouwtijd:
'Het na-oorlogse gemaal staat op onze lijst
van wederopbouwmonumenten, maar is
geen rijksmonument geworden. Het is een
van de gebouwen die we op de gemeente
lijke lijst willen krijgen.'
Later, terug in het centrum van het Zui
derzeestadje, vertelt Van Dalfsen het ver
haal van de Achterweg: 'De enige straat
in Nederland met een rookverbod. Dat is
ingesteld nadat in 1868 een groot deel van
Genemuiden afbrandde. Voor de zoveelste
keer, vandaar dat er in dit stadje betrekkelijk
weinig echt oude gebouwen te vinden zijn.
De politie handhaaft het rookverbod niet
meer, maar het is een mooie herinnering.
Ook een vorm van erfgoed.'
Over zijn fascinatie voor erfgoed, zegt Van
Dalfsen dat hij nieuwsgierig is: 'Ik wil weten
hoe de dingen tot stand zijn gekomen.' Hij
vertelt over de begintijd van Genemuiden,
dat in 1275 tegelijkertijd met Amsterdam
stadsrechten kreeg. Op kaarten uit die tijd
zie je een gelijkenis met Amsterdam, beide
steden hebben een zelfde achtergrond als
nederzetting aan de mond van een rivier. De
Amstel voor Amsterdam, het Zwartewater
voor Genemuiden. 'En wist je dat de polder
Mastenbroek ten zuidwesten van Genemui
den de eerste grootschalige droogmakerij
van Nederland is? Een voorbeeld voor de
Hollandse droogmakerijen.'
Een uitspraak die toont hoe trots Van Dalf
sen is op het stadje waar al zijn familie al
woont sinds de dertiende eeuw, toen een
voorvader van hem sneuvelde in dienst van
de bisschop van Utrecht en diens nabe
staanden als compensatie bij Genemuiden
grond aangeboden kregen. Je kunt je zelfs
afvragen, of hij even betrokken is bij de
rest van Overijssel. 'Natuurlijk, wat dacht
je? Heemschut Overijssel werkt voor de
hele provincie. We voeren actie in Hengelo,
Zwolle, Deventer, Rijssen, Kampen en Vriez-
enveen, kijk maar op de website. Of ga naar
Enschede, waar een leegstaande textielfa
briek mede op initiatief van Heemschut is
verbouwd tot een prachtig schoolgebouw.'
En natuurlijk is er Genemuiden: 'Bij het
opknappen van de Oude Begraafplaats
stond ik eerst bijna alleen, niemand zag het
zitten. Toen ik me inzette voor de restaura
tie van de Prinsensluis, de sluis tussen de
polder Mastenbroek en de voormalige Zui
derzee, werd ik uitgemaakt voor querulant.
Samen met Dirk van der Schrier van Heem
schut is het uiteindelijk gelukt. Het was niet
altijd even prettig, maar absoluut de moeite
waard.'
Tiem van Dalfsen en Eric le Gras.
juni 2013
HEEMSCHUT
27
