NGOCVONINGEN
TENTOONSTELLING
Willem Heijbroek
Hulpverlening na oorlogen,
natuurrampen en volksverhuizin
gen bestaat uit het lenigen van
directe nood en het inventarise
ren van de schade. Als de oprui-
macties hebben plaats gevonden
worden eerst barakken en later
meer permanente woningen
gebouwd. Deze noodwonin
gen, in een aantal gevallen ook
geschenkwoningen genoemd,
zijn vaak van zodanige kwaliteit
dat de bewoners er een voor die
tijd comfortabele behuizing aan
overhouden.
STEDEEyK MUSEUM
Van de nood een deugd
Na beide wereldoorlogen worden in hoog
tempo woningen met enige zorg gebouwd,
wat blijkt uit een expositie over de ontwer
pen in 1918 en de woningen zelf in de Eri
castraat, Amsterdam. Zo zijn verschillende
typen noodwoningen (bijvoorbeeld Maycrete
woningen) en zelfs tijdelijke boerderijen (bij
voorbeeld na de inundatie van Walcheren)
tot stand gekomen. Deze worden zodanig
gemeengoed, dat er zelfs een jeugdboekje
'Greetje uit de noodwoning' verschijnt. Ook
Barakken met woningen op Werkeiland Lelystad-Haven, 1955.
de na de politionele acties massaal toege
stroomde Molukkers en Ambonezen krijgen
een eigen behuizing in de vorm van barak
ken. Een andere vorm van noodwoningen
is toegepast in Flevoland voor de arbeiders
werkzaam bij de drooglegging. Eerst worden
zij ondergebracht in houten barakken, later
"VAN ONTWERPEN VOOR
MA&NDAG ZONDAG
ll.FEBR. "f 17FEBR.
r
TOEGANG KOST£lj3D5.
HET BESTUUR VAN DE 50CIAXL TECHNI
SCHE VEREENIGLNGNAN DEMOCRATISCHE
ONGEN1EUR3 m ARCHITECTEN.
Affiche tentoonstelling ontwerpen van
noodwoningen 1918.
vervangen door geschakelde woningen met
halfsteensmuren.
Een heel aparte categorie wordt gevormd
door de prefab geschenkwoningen die, na
de watersnoodramp van 1953, de Scan
dinavische landen beschikbaar stellen.
Deze zijn van een zodanige kwaliteit dat
de ontvangers hierin tot volle tevredenheid
geruime tijd blijven wonen. Meestal zijn de
bewoners geen eigenaar en voeren daarom
weinig verbouwingen uit. Na vijftig jaar wor
den veel woningen aan particulieren ver
kocht, die ze gaan moderniseren, vergroten
en van stenen gevels voorzien. Hierdoor gaat
veel van het oorspronkelijke karakter verlo
ren. Bovendien gaat een aantal gemeenten
geschenkwoningen, vaak in aparte wijkjes
bij elkaar geplaatst, op grote schaal slopen
en vervangen door nieuwbouw. Beide acti
viteiten leiden er toe dat deze woningen
steeds zeldzamer worden. Om te voorkomen
dat hier een tastbaar deel van onze geschie
denis verloren dreigt te gaan, heeft het
Nederlands Openlucht Museum een aantal
Molukkenbarakken en geschenkwoningen
uit Raamsdonksveer verworven en weer
opgebouwd. Ook zijn er in of bij verschillende
musea geschenkwoningen weer opgebouwd
en ingericht.
12 HEEMSCHUT juni 2013
