Burgerinitiatieven noodzaak om
lokaal erfgoedbeleid te behouden
L
Hans Vermeer en Karei Loeff
1
De decentralisatie van het omgevingsbeleid,
met inbegrip van het monumentenbeleid,
heeft lokale bestuurders direct verantwoor
delijk gemaakt voor de zorg van het cultureel
erfgoed in de eigen gemeente. Kennis van
en inzicht over erfgoed behoren meer dan
vroeger tot de gemeentelijke verantwoorde
lijkheid. Gemeenten staan meer en meer
zelf aan het roer als het gaat om ruimtelijke
planvorming. Helder beleid en duidelijke
regelgeving is nodig om een kader te bieden
voor deze ruimtelijke ontwikkelingen, waarin
het belang van het aanwezige erfgoed altijd
gewogen dient te worden. Veel gemeenten
zijn echter onvoldoende toegerust op deze
taak. Alle aandacht lijkt uit te gaan naar de
procedures rondom de vergunningverlening.
Inhoudelijke expertise wordt uitbesteed aan
externe adviesbureaus, vaak nog tegen de
laagste kosten. Daarmee dreigt erfgoed te
worden vergeten en komt de integratie van
de zorg voor monumenten in het bouwbeleid
van gemeenten in het gedrang.
Door de veranderingen in de Wet Ruimtelijke
Ordening zijn provinciebesturen niet meer
direct betrokken bij inhoudelijke afwegin
gen van gemeentelijke ruimtelijke belangen.
De provincies hebben weliswaar de moge
lijkheid in de provinciale structuurvisies
aan te geven welke belangen zij vanuit de
provinciale optiek veiliggesteld willen zien.
Die visie krijgt echter alleen een directe
doorwerking als de belangen in een op de
visie gestoelde verordening zijn verankerd.
Provincies zijn in het algemeen zeer terug
houdend in het gebruiken van deze moge
lijkheid. De provincie Limburg bijvoorbeeld
heeft er tot nu toe zelfs van afgezien.
Heemschut is van mening dat provincies
vooral de kleinere gemeenten met kennis
en ervaring bij moeten staan om een goede
invulling te geven aan hun gewijzigde taken.
Het aanbieden van een regionale of provin
ciale bouwmeester, het stimuleren van
sterke monumenten- en welstandscommis
sies (bijvoorbeeld voor het grondgebied van
een Nationaal Landschap) zou daarbij van
groot nut kunnen zijn.
De provincies hebben bovendien per 1 okto
ber vorigjaar de taak van de Erfgoedinspectie
overgenomen. Daarmee zijn ze direct verant
woordelijk voor het toezicht op het gemeen
telijk monumentenbeleid. Tot op heden is niet
duidelijk hoe de verschillende provincies die
taak gaan invullen. Dat het verschillend zal
zijn, moge duidelijk zijn. Alles pleit ervoor om
te komen tot een Nationale Erfgoedautoriteit,
die als onafhankelijk toezichthouder (net als
De gemeente Geldrop-Mierlo besloot
in oktober 2012 om alle gemeentelijke
monumenten te schrappen.
Een pand als Hofstraat 2 wordt
daarmee vogelvrij.
de Voedsel en Warenautoriteit) kan ingrijpen
als overheden falen bij de uitvoering van de
aan hen opgelegde taken.
Met de aanstaande bezuinigingen, die
gemeenten hard zullen treffen, zal een toe
nemend aantal gemeenten kiezen een zeer
beperkte invulling te geven aan de door de
wetgever gedecentraliseerde monumenten-
taken. Dat maakt dat een helder tegenge
luid nodig is. Een nieuwe rol van de pro
vincie bij het toezicht op het gemeentelijk
monumentenbeleid en druk vanuit burger
initiatieven zijn absoluut noodzakelijk om
te voorkomen dat slechts procedureel naar
de belangen van erfgoed wordt gekeken.
Heemschut komt daarom nog dit jaar, mede
in het kader van de gemeenteraadsverkie
zingen van 2014, met een initiatief om
de aandacht voor erfgoed bij gemeenten
inzichtelijk te krijgen.
maart 2013 HEEMSCHUT 39
