Monumenten in het jonge
Almere heeft net haar 35e Karen Heijne
verjaardag achter de rug. Toch
worden ook in deze jonge
polderstad gebouwen zonder
pardon gesloopt. Omdat ze
financieel niet rendabel zijn, niet
meer voldoen aan de huidige
eisen of omdat ze plaats moeten
maken voor nieuwbouw. Gaat
hierbij niet iets waardevols
verloren?
uit vijf losse kernen, gelegen in een groot
groengebied. Daardoor hoefde de stad niet
in één keer gebouwd te worden en heeft
zij de mogelijkheid zich aan te passen. Een
voordeel dat speelruimte geeft voor toe
komstige stadsontwikkelingen.
Maar dit gaat veranderen. Ook Almere loopt
nu tegen haar (stadsjgrenzen aan en moet
van binnenuit vernieuwen. Hoe doe je dat?
Hoe bepaal je de culturele en esthetische
waarde? Door de opzet als tuinstad heeft
Almere een bijzondere positie binnen de
ontwikkeling van de Nederlandse architec
tuur en stedenbouw. Een positie die unieker
wordt nu er in de rest van Nederland verge
lijkbare gebouwen uit dit tijdsbestek worden
gesloopt. De stad is als het ware een staal
kaart van stedenbouwkundige concepten
en ontwikkelingen van de laatste decennia.
De Overloop in Almere Haven, een ontwerp van Herman Hertzberger.
Als nieuwe stad in de polder heeft Almere
vooral naam gemaakt met haar woning
bouw. In 1976 zijn de eerste woningen
opgeleverd en sindsdien geldt de stad als
overloopgebied voor Amsterdam, Utrechten
het Gooi. Betaalbaar en comfortabel wonen
in een groene omgeving, dat zijn de speer
punten waarmee Almere zich profileert.
Maar de stad biedt meer.
Het Projektburo Almere was verantwoorde
lijk voor het ontwerp van Almere. De werk
wijze was typerend voor de jaren '70. De
groep geloofde in de idee van de maakbare
samenleving en kreeg de unieke kans een
stad te bouwen zonder context, letterlijk op
een lege zandvlakte. Almere is ontworpen
naar het voorbeeld van het Engelse tuin
stadmodel van Ebenezer Howard en bestaat
Het voeren van de discussie wordt urgent.
De oudste gebouwen in Almere 'voldoen
niet meer aan onze huidige eisen'. Door ze
te slopen gaan ze niet alleen voor de stad,
maar ook voor de geschiedenis verloren.
Een goed voorbeeld is het pareltje van
Herman Hertzberger in Almere Haven: ver
zorgingstehuis De Overloop. Dit structuralis
tische gebouw uit 1982 beeldt het sociale
denken uit. Hertzberger brengt de ouderen
in contact met elkaar en geeft het gebouw
een gemeenschapsfunctie. Andere gebou
wen van Hertzberger uit deze periode zijn
al verloren gegaan of rigoureus aangepast,
bijvoorbeeld muziekgebouw Vredenburg in
Utrecht en verzorgingstehuis De Drie Hoven
in Amsterdam. De Overloop wacht het
zelfde lot, de sloopvergunning is inmiddels
verleend.
30 HEEMSCHUT maart 2013
