voegherstel en gevels schilderen een gevaar voor monumentale gevels
GEVELREINIGING
Heemschut zocht al eerder de publici
teit om haar zorg uit te spreken over het
reinigen en voegen van gevels. De roep
om aandacht is echter nog steeds aan
wezig. Heemschut vindt dat gemeente
lijke overheden burgers meer moeten
voorlichten over de risico's van gevelbe
handelingen. Ook dienen gemeenten
burgers beter voor te lichten over de
noodzaak om een vergunning aan te
vragen. Voor het volledig voorzien van
gevels van nieuw voegwerk bij een rijks-
of gemeentelijke monument is altijd een
vergunning noodzakelijk. Dit is ook van
toepassing bij het schilderen van schoon
metselwerk.
Reiniging en vervanging van voegwerk kunnen
niet alleen veel schade veroorzaken; ook hebben
ze meestal een dramatische impact op het gevel
beeld. Het metselwerk verliest door de reiniging
veel van zijn oorspronkelijke uitstraling. Bijko
mend probleem is dat bij de reiniging van slechts
één pand van een ensemble, het ensemble visu
eel uiteenvalt. Doordat burgers vaak voegwerk,
schoonmaken en schilderen van gevels zelf ter
hand nemen is het kwaad vaak al geschied alvo
rens het bevoegd gezag kan optreden. Handha
ving is in dergelijke gevallen ook niet altijd zinvol,
een door reiniging verminkte gevel is nooit meer
echt goed te herstellen.
Gemeenten die zelf onvoldoende kennis in huis
hebben over deze materie, kunnen profiteren
van de grote kennis die bij onder andere de
Rijksdienst Cultureel Erfgoed over dit onderwerp
in huis is.
Tom van Eekelen
Tegenwoordig lijkt men de natuurlijke veroude
ring van gevels niet meer te accepteren. Gevel
reiniging en schilderen van schoonmetselwerk
gevels is populair bij restauratie- en renovatie
projecten, het is inmiddels een vrij gangbare
behandeling geworden. Vaak ook neemt men
de gelegenheid te baat om het voegwerk, dat
meestal nog in goede conditie is, integraal te
vervangen door een liefst 'sprekende' voeg. De
gevels worden door de behandelingen fris en
kunnen, althans zo denkt men, er weer lange tijd
tegenaan. De detailfoto van het schoonmaken
en nieuw voegwerk in een gevel laat echter zien
watje aan kunt richten.
Geschilderde gevels verstoren het beeld van
een ensemble.
meestal kapot, wat betekent dat weer en wind
sneller invloed krijgen op stenen zodat deze
gemakkelijker afbrokkelen. De stenen worden
door de reiniging ook ruwer, waardoor ze vervol
gens vaak sneller en dieper vervuilen. Aflopend
water van lekdorpels onder kozijnen zorgt al na
korte tijd voor de zo kenmerkende 'snorren', een
heel lelijk soort vervuiling van de gevel.
Een andere manier van (weg)poetsen is het
schilderen van een gevel die van oorsprong
uitgevoerd is in schoonmetselwerk. Door dit
te doen verdwijnt de natuurlijke uitstraling van
de gevel en de vaak aanwezige bouwsporen
die zich in de gevel bevinden. Deze sporen
vertellen ons de opbouw en of wijziging van
de gevel zonder dat ze storend zijn. Een foto
uit de praktijk in Bergen op Zoom laat zien dat
het schilderen van schoonmetselwerk bij de
buurman met een soortgelijke gevel ophoudt.
De ensemblewaarde komt hiermee behoorlijk
onder drukte staan.
De onnodige reinigingsdrift heeft duidelijk een
keerzijde. Feit is dat bij vrijwel alle gekozen rei
nigingsmethoden (ernstige) schade aan gevels
kan ontstaan. De bakhuid van bakstenen gaat
De huid van deze steen is aangetast door
gevelreiniging.
december 2012 HEEMSCHUT 35
