Herinrichting VEENKOLONIËN
na 43 jaar voltooid
'Ik wilde de geschiedenis van het landschap afleesbaar houden.'
Het open karakter van het landschap rond Onstwedde is behouden.
Eric Ie Gras
De herinrichting van Oost-Groningen en de Gro
nings-Drentse Veenkoloniën begon in 1969 en
werd pas in 2012 afgerond. Landschapsarchitect
Harry Berg, tot voor kort lid van de Drentse Pro
vinciale Commissie, was verantwoordelijk voor
de herinrichting van het landschap: 'De Veenko
loniën verdienen een plaats op de Unesco-lijst
van Werelderfgoed.'
Berg is een boerenzoon uit Stadskanaal. Hij
mende op zijn vijftiende paard en wagen vol
ongedorst stro van een losse kavel van het
land van zijn vader naar de boerderij: 'Een tocht
van anderhalf uur. Dat maakt meteen duidelijk
waarom er een ruilverkaveling moest komen.'
Die ruilverkaveling was de aanleiding om het
hele gebied een impuls te geven. Geen luxe,
zoals blijkt uit een omschrijving van Oude Pekela
van rond 1980: een vervuild kanaal, haveloze
bebouwing, verouderde of gesloten fabrieken,
verpauperde woonwijken, slechte wegen, wei
nig openbaar groen, een zwakke middenstand,
onvoldoende en eenzijdige werkgelegenheid
en een laag opleidingsniveau.
Speciale wet
In 1969 startte de herinrichting van Oost-Gronin-
gen en de Gronings-Drentse Veenkoloniën. Voor
het project werd een speciale wet aangenomen.
Het ging om veel meer dan ruilverkaveling: de
infrastructuur, het onderwijs, het bedrijfsleven,
de sociaal-culturele situatie, alles ging op de
schop. Het was een geweldige operatie, alleen
al vanwege de omvang van het gebied: 130.000
hectare tussen Delfzijl en Klazienaveen.
Berg begeleidde het deel van het project dat te
maken had met de herinrichting van het land
schap: 'Dit is mijn land, ik houd van de open
heid en de rechtlijnige structuur en die wilde ik
bewaren. Daarnaast moest ik natuurlijk rekening
houden met andere belangen, zoals die van de
boeren.'
Weidsheid
Als je door het gebied rijdt, dan zie je op veel
plaatsen inderdaad de horizon nog. Berg: 'Fiets
maar door het recreatiegebied Pagedal bij
Stadskanaal via het nieuwe Vledderbos en de
eeuwenoude buurtschap Ter Maarsch naar
Onstwedde. Je rijdt over een zandrug door een
tamelijk besloten landschap. Naar het noorden
zie je de weidsheid. Dat was ook mijn bedoeling.'
Deze landinrichting is het levenswerk van Berg:
'Ik wilde de geschiedenis afleesbaar houden, bij
voorbeeld voor mijn kinderen en kleinkinderen.'
Maar alles bleef niet bij het oude. Zo plande Berg
rond de grotere woonkernen flinke recreatiebos-
sen: 'Dit is een landschap dat volledig door men
sen is gemaakt, het verandert en blijft verande
ren. Wat mij betreft verdient het een plek op de
Unesco-lijst van Werelderfgoed.'
Over de herinrichting verscheen onlangs
'Een kapitale impuls' van Chris van der
Veen. Uitgave Van Gorcum, prijs 39,95.
30 HEEMSCHUT december 2012
