Voor behoud en beheer van erfgoed
wordt in Nederland (nog) veel geld uit
getrokken. Toch blijkt uit onderzoek
van Heemschut dat op lokaal niveau
fors wordt bezuinigd op de monumen
tenzorg. Het verdwijnen van de monu
mentenafdeling, het niet meer ontwik
kelen van beleid, het schrappen van
subsidies door een aantal gemeenten
is een zorgelijke ontwikkeling. Heem
schut bestrijdt dit waar ze kan. Maakt
u zich zorgen over uw gemeente?
Mail ons dan op info@heemschut.nl
Peter Schat
Een blij gezicht trok ook demissionair staatssecre
taris Halbe Zijlstra toen hij donderdag 6 septem
ber in de kathedrale basiliek Sint Bavo te Haarlem
bekend maakte welke presentjes hij te vergeven
had. De verslaggever van Haarlems Dagblad ver
trouwde de liberale bewindsman toe: 'Aan mijn
naam kleeft zozeer het beeld van de bezuiniger
op kunst en cultuur, dat het leuk is om als sin
terklaas cadeautjes uit te delen.' Of het een rol
speelde is niet na te gaan, maar zijn partij kwam
bij de verkiezingen wel als grootste uit de bus.
De vreugde was groot bij de trekkers van de
in 2000 gestarte restauratie van de basiliek in
de Damiatestad. Maar liefst negen miljoen had
Zijlstra voor hen in petto. Ze beschouwden het
als een geschenk uit de hemel, want dankzij dit
bedrag kunnen verschillende fases van de res
tauratie aan elkaar gekoppeld worden. Alleen al
het afbreken en weer opbouwen van de steigers
dat hierdoor voorkomen wordt, scheelt al drie ton.
Zijlstra toonde zich gevoelig voor argumenten
als deze en buiten de drijfveer nog wat te stunten
aan de vooravond van de verkiezingen, speelt
mee dat subsidiëren van monumentenzorg in
tijden van crisis gewoonweg zeer verstandig is.
'Voor iedere euro die de overheid uitgeeft aan
restauratie van monumenten, vloeit anderhalve
euro terug in de staatskas, onder andere door
extra inkomsten uit belastingen en toerisme', is
de redenering van Zijlstra.
Voor de in deze tijd zwaar getroffen bouwsec
tor is de mogelijkheid restauratieklussen aan te
nemen een uitkomst. Dat is voor monumenten
een van de zonnige zijden van de crisis. Een
andere is dat niemand er meer geld voor over
heeft om opgestoten te worden in de vaart
der volkeren, wat doorgaans positief uitpakt
voor bedreigd cultureel erfgoed. Daarvoor in
de plaats treden duurzaamheidsgedachten, die
zaken als hergebruik en herbestemming veel
kansrijker maken.
In totaal maakt het rijk 47 miljoen euro extra vrij
voor de monumentenzorg. 20 daarvan wordt in
het Nationaal Restauratiefonds gestort, speci-
De Gereformeerde kerk te Andijk.
fiek om eigenaren van monumenten die geen
woning zijn te helpen aan voordelige leningen.
Wederom is dit tevens bedoeld als impuls voor
de kwakkelende bouwsector. Van de overige 27
miljoen gaat zoals gezegd negen miljoen naar
de kathedrale basiliek in Haarlem en de rest naar
de volgende vijf rijksmonumenten: De Nieuwe
Kerk te Delft, het Chatelet van Kasteel de Haar
in Haarzuilens, de kerk van Sint Franciscus van
Assisi in Amsterdam, de H. Hart van Jezuskerk in
Vinkeveen en de Gereformeerde Kerk in Andijk.
Aan de boorden van het IJsselmeer is de vreugde
groot over de 1,3 miljoen die de staatssecretaris
toekende. Naast de gereformeerde kerk staat de
pastorie in jarendertigstijl die al is gerestaureerd.
Ook het liturgisch centrum, de glas-in-loodramen,
het interieur van de kerk en de toren zijn aange
pakt. De stichting zelf werkt nog aan een gedegen
reddingsplan voor de spits. Daarvoor kende de
provincie Noord-Holland in navolging van Zijlstra
het Andijkse monument een kwart miljoen toe.
Ook in Haarlem blijkt het vliegwieleffect te wer
ken, want gedeputeerde Elvira Sweet consta
teert dat het Bavo-restauratieproject voldoet
aan de provinciale eis, dat zeventig procent
van de totale gelden minimaal bijeen moet zijn
gebracht. De provincie zal dus ook bijdragen.
Het is de restaurateurs welkom, want zij kam
pen ondanks de kanjersubsidie nog met een
gat van vier tot vijf miljoen, dat door de provin
cie, de gemeente Haarlem, particuliere fondsen
en door middel van acties in zes jaar tijd bij
een moet worden gebracht. In 2018, dat is dus
achttien jaar na de start van de restauratie, moet
het icoon van de Nederlandse kerkenbouw uit
de periode 1850-1950, schepping van Pierre en
Joseph Cuypers en Jan Stuyt, zijn volle glorie
terug hebben gekregen.
Peter Schat is lid van de Commissie Noord-Hoiiand
van Heemschut.
december 2012 HEEMSCHUT 13
