Discussie Derde Duitslandreis Het besmette verleden van Heimatsehutz Tussen enkele leden van Heemschut is in de loop van 2011 discussie ont staan over de twee artikelen die in het augustusnummer stonden ter voor bereiding van de ledenreis naar Duitsland, de bakermat van de erfgoedbe- seherming. Niet de reis stond ter discussie, maar wel de rol en het besmette verleden van de Heimatsehutz. In de tweede helft van september volgend jaar wordt waarschijnlijk voor de derde maal de jubileumreis naar Saksen gemaakt. Meer hierover in het decembernummer. Volgens Wolters is in de artikelen ook onvol doende benadrukt dat de Heimatschutzbund actief deel uit maakte van de ideologie van het nationaalsoeialisme. 'Het is niet zo dat de Bund Heimatsehutz zich heeft laten gebruiken door de nazi-ideologie. Zij was er een actief déél van!' Met name de rol die de eerste voorzitter van de Bund, Paul Schultze-Naumburg na de Eerste Wereldoorlog speelde, is kwalijk, vindt Wolters. In de eerste jaren van de twintigste eeuw betoonde Schultze-Naumburg zich nog een verdienstelijk architect, na 1920 radica liseerde hij heel sterk. Zo publiceerde hij in 1928 in zijn boek 'Kunst und Rasse' foto's van psychisch en fysiek geretardeerde mensen, die hij vergelijkt met naar zijn mening ontaarde kunst- en bouwvormen. Deze Entartete kunst opvatting leidde uiteindelijk tot het sluiten van de Dessauer Bauhaussehool. Volgens Broeren en Gijsbers is het een goed plan verder uit te zoeken wat in de twintigste eeuw de banden waren tussen de verschil lende nationaal opererende organisaties. Wat betreft het tweede bezwaar erkent Broeren, zoals hij ook in het artikel heeft geschreven, dat de Heimatschutzbund en de leden daarvan een zeer ernstig besmet verleden hebben. Broeren: 'Je kunt je echter wel afvragen of er ook maar één Duits instituut uit die periode is met schone handen. Hierbij moet niet vergeten worden dat de leden van Bauhaus in Dessau bepaald niet unaniem tegen de politiek van de NSDAP waren: tot aan de sluiting zochten zij aansluiting op het immense bouwprogramma van de NSDAP. Een artikel hierover zou echter waanzinnig uitgebreid worden, bovendien zie ik dit als achterhaalde materie'. Augsburg, Duitsland. Voor de Heimatsehutz was de wijk uit 1520 een belangrijk voorbeeld. Foto Joep Broeren. In de artikelen werd een zekere verwant schap tussen Heemschut (1911) en de Bund Heimatsehutz (1904-1908) onderkend door de auteurs Joep Broeren en Ton Gijsbers. Willem Wolters, oud-bestuurslid van Heemschut, bestrijdt dit. Volgens Wol ters was de Bund Heimatsehutz wel voor Duitsland, maar niet in Europees verband van belang. Wolters: 'Mijn inhoudelijke bezwaren richten zich in de eerste plaats op de uit spraak van beide schrijvers dat de bakermat van Heemschut bij de Bund Heimatsehutz zou liggen. Mijn tweede bezwaar is de stelling van Broeren, dat de Bund Heimat sehutz zich in de naziperiode heeft laten gebruiken voor de NSDAP-euItuurpolitiek.' Wat de eerste stelling betreft reageert Wolters: 'Bij mijn zoektocht in de artikelen die over de beginjaren van Heemschut handelen, heb ik geen argument aangetroffen dat ook maar enig bewijs vormt voor de stelling dat het gedaehtengoed van Prof. Rudorff en Paul Schultze-Naum burg leidend zou zijn geweest bij de oprichting van Heemschut.' Wolters ziet, wat dit laatste betreft, meer inspiratie in de publicaties van monumentenbeschermer Jan Kalf, eind 19de eeuw. 'De vormen waarheen men - in Duitsland - terug wilde, werd van het begin af aan sterk bepaald door (Duits)-Nationale ideaalbeelden'. 'Op Europees niveau kan de Bund Heimatsehutz zich daarom niet opwerpen als bakermat van bewegingen op het gebied van het particuliere nationale erfgoed'. september 2012 Heemschut 33

Periodieken van Erfgoed Vereniging Heemschut

Heemschut - Tijdschrift 1924-2022 | 2012 | | pagina 35