Transformatie
TVvee miljoen vierkante meter
leegstaand kantoor moet voor
2020 worden gesloopt
Sloterdijk Holiday Inn Expresshotel. Foto: Monne Zwemmer
HET JAAR 2012 WAS NOG MAAR NET
begonnen of vastgoedadviseur DTZ
maakte bekend dat meer dan een kwart van de
leegstaande kantoren in Nederland rijp is voor
sloop. Daar wordt nooit meer een huurder voor
gevonden. De investeerders, zoals de pensioen
fondsen, moeten tien miljard euro afboeken.
Dat is de nare kant van de enorme leegstand
op de kantorenmarkt. Hier is bijna 50 miljoen
vierkante meter van beschikbaar in Nederland,
en zeven miljoen vierkante meter staat te
huur. Een deel daarvan - nieuw, duurzaam en
energiezuinig gebouwd en bij goede verbin
dingen - is nog vlot te verhuren. Een ander
deel - met wat kunstgrepen, een lik verf en
een goed bedrijfsrestaurant ook nog wel, of
valt aan te passen voor ander gebruik, zoals
horeca of wonen. Twee miljoen vierkante
meter moet voor 2020 worden gesloopt, wil de
kantorenmarkt weer wat uit het diepe dal van
de bouwerisis kunnen krabbelen. Om dat voor
elkaar te krijgen is deze zomer een convenant
gesloten tussen rijk, provincies, gemeenten,
beleggers, projectontwikkelaars en financiers.
Samen willen ze er voor zorgen dat rond de
grote steden heel terughoudend nieuw wordt
gebouwd, dat er meer kansen komen voor
transformatie en hergebruik, en dat er een
fonds komt (vrijwillig of verplicht, te vullen
door de marktpartijen samen met de overheid)
ter compensatie van de eigenaren van sloop-
panden.
De bouwwereld, volkomen in het slop geraakt
door de crisis, ziet in dit convenant trouwens
nog een lichtpuntje: twee miljoen vierkante
meter slopen levert heel wat nieuw werk op. En
er kan wat anders worden gebouwd. Gevoegd
12 Heemschut september 2012
Vergaderruimte in het Holiday Inn Expresshotel. Foto: Monne Zwemmer
bij al die miljoenen vierkante meters kantoor
die een andere bestemming krijgen, zien de
bouwbedrijven weer enig perspectief.
Heemschut, altijd al uiterst kritisch tegenover
de ongebreidelde groei van de eenvormige
kantoorparken met veel glas en beton, juicht
de sanering op deze markt toe. Was er meer
geluisterd naar waarschuwingen van de zijlijn,
dan zouden de investeerders minder diep in de
rode cijfers zijn beland. Het convenant moet
bewerkstelligen dat gemeenten elkaar niet
langer aftroeven met het faciliteren van nieuwe
kantoorlocaties terwijl er al een groot over
schot is. Ook voor zo'n zelfbeheersing heeft
Heemschut regelmatig gepleit.
Levendiger
Gelukkig wordt in de praktijk al wel langer kri
tisch naar het kantorenoverschot gekeken. Zelfs
zijn er ook oplossingen bedacht. In Amsterdam
zijn de eerste low- en medium budget hotels
gevestigd in kantoren die al jaren leegstonden
in Sloterdijk, Zuidoost en de Zuidas. Dat hielp
het tekort aan hotelkamers bij de hoofdstad
snel terugdringen zonder echt nieuw bij te
bouwen. Nu dreigt er, terwijl er nog meer dan
een handvol kantoorhotels in de planning
zitten, een hotelkameroverschot in het goedko
pere segment. De goede oplossing wordt te veel
uitgemolken.
Ook in Hoofddorp, al vele jaren een plaats met
een zeer ruimhartig vestigingsklimaat voor
kantoren, is de leegstand nu zo ver opgelopen
dat alternatieven worden getest. En paar jaar
geleden trok het project HQ023 landelijk de
aandacht. In een vrijgekomen douanekantoor
werden zestig appartementen gebouwd voor
starters op de woningmarkt. De gegadigden
stonden te dringen voor de eenvoudige flats
vanaf dik een ton voor 33 tot 55 vierkante
meter en toegang tot het dakterras. Snel na
oplevering werd een identiek kantoorpand
eveneens aangepakt. Intussen was de huizen
markt ingestort. De appartementen - nu onder
de ton - zijn niet meer te verkopen. De ontwik
kelaar van HQ023, Verwelius ontwikkelings
maatschappij, verhuurt ze, de huurders tekenen
voor minimaal een jaar.
Gevolg is, dat in een doodse hoek van kanto
renpark Beukenhorst-West, pal bij het station
van Hoofddorp, ineens weer wat levendigheid
heerst. Het aardige van het HQ-project is,
dat de douanekantoren omstreeks 1990 zijn
ontworpen door Tordoir van den Berg, en dat
de transformatie door ditzelfde architectenbu
reau is uitgevoerd. De uitstraling is consistent
gebleven. Iets verderop in dezelfde kantoren-
wijk streek vorig jaar een hotelketen neer in
PlusPoint, een complex van vier kantoorto
rens met veel leegstand. Holiday Inn Express
gebruikt een van de vier kolossen voor een
vestiging met 125 kamers. De zaken van dit
drieënhalf sterrenhotel, gericht op de zakelijke
markt en die van de gestrande luchtreizigers
van Schiphol, gaan zo goed dat waarschijn
lijk een tweede kantoortoren hier eveneens
wordt getransformeerd. Holiday Inn Express zit
lüjüiitu)fa