Rotterdam krijgt oog voor erfgoed van de jaren zeventig
Catherine Visser - De waardering van publiek, cultuurhistorici en archi
tecten voor de tijdslaag van de stadsvernieuwing, de jaren '70 en '80 van
de afgelopen eeuw, is over het algemeen laag. Dit bleek in december weer
bij een presentatie van het onderzoek 'De lotgevallen van de Nederlandse
Binnensteden vanaf 1945' aan de TU Delft. Het beeld van de naoorlogse
interventies in binnensteden wordt gedomineerd door verlies en destructie.
Na de grote saneringen en infrastructurele doorbraken heeft de stadsver
nieuwing met gestandaardiseerde renovaties en nieuwbouw de beeldkwali
teit van de binnenstad en 19e-eeuwse gordel aangetast.
Deze gangbare opvatting be-
Drie compacte bouwblok
ken vormen samen het grote
complex Leuvehaven van
Dick Apon. De woningen
zijn toegankelijk vanaf een
woondek, waardoor de kade
vrij blijft.
Foto Da F-arch itecten
hoeft nuancering. In Rotterdam is de bouw
uit deze periode meer dan in andere steden
een herkenbare laag in de 19e-eeuwse wijken
en in de stadsdriehoek. Iedere Rotterdammer
kent de puntdaken van het 'kabouterdorp' aan
de Hofdijk van Jan Verhoeven en de kubus
woningen van Piet Blom. De winkelarcade 'de
Boogjes' van Pietro Hammei aan de Nieuwe
Binnenweg was de aanleiding voor de beroem
de typecasting van Jules Deelder: 'Neonknusse
volkshuisvesting, die zich als een eczeem over
de stadsvernieuwing uitbreidt'.
Inmiddels zijn de zware bakstenen bogen
vervangen door fris staal en polyearbonaat. Het
Simonsterrein van Van Sehagen en de Leuve
haven van Diek Apon zijn prominent, vanwege
hun locatie op havenloeaties. Het Simonsterrein
was de eerste woningbouw die op een voor
malige haven werd gebouwd en diende lange
tijd als voorbeeld voor stadsvernieuwing en
havenherstrueturering. Omdat er dertig jaar la
ter nog weinig aandacht is voor de kwaliteiten
en kansen van deze prominente tijdslaag in de
stad, heeft het Rotterdams architectuur cen
trum AIR een onderzoek en publieksprogramma
georganiseerd. Ik was voor dit 'R70, onderzoek
naar Rotterdamse architectuur 1974-1984'
de gastcurator. Het programma behelsde een
aantal lezingen (Rotterdam Klassiekers), een
onderwijsproject, historisch- en ontwerponder
zoek en een symposium.
Buurtactivisme
De na-oorlogse geschiedenis van Rotterdam
begon met de grootschalige wederopbouw. Dit
grootse perspectief op de structuur en pro
grammering van de stad als moderne metropool
verloor pas zijn legitimiteit, toen bleek dat het
ten koste zou gaan van de 19e-eeuwse volkswij
ken en de binnenstad al veranderd was in een
zakencentrum. De geplande saneringen ten be
hoeve van infrastructuur deden het beeld van
een weldadige moderne stedenbouw kantelen
in een boosaardige technocratische machine die
alles sloopte. Het verzet hiertegen zorgde voor
een politieke, maatschappelijke en stedelijke
omwenteling die zijn concrete weerslag kreeg
in de stadsvernieuwing en binnenstedelijke
woonenelaves.
mei 2012 Heemschut 25
Stadsvernieuwing niet
altijd slecht
