DIE WAAGE M IS Die Waage Waaggebouwen vooral als technische objecten bekeken Deventer. De Waag op de Brink, gebouwd om streeks 1530. Volgens Karl Kiems onderzoek geen origineel waaggebouw, ook niet de oudste en mooiste waag van Nederland. In Deventer wordt daar anders over gedacht. Foto Arch, wikimedia Kenmerken Hoe mook je een onderscheid tussen de waag gebouwen? 'Ik zou niet zeggen dat ik dat verschil maak, maar dat verschil bestaat. Dat is het wezen van het empirische onderzoek. Je bepaalt kenmer ken en je kijkt of er een groep van gebouwen is die deze kenmerken gemeen hebben. Het probleem in ons veld is, dat er veel te veel met woorden wordt gewerkt en te weinig met ruimte. Tot nu toe was wat een waag genoemd werd ook meteen een waaggebouw. Zo zijn die gebouwen altijd bekeken. Ik denk dat het een van de belangrijkste punten geweest is in mijn onderzoek, dat ik onderscheid ontdekte. In sommige waaggebouwen werden verschillende functies samengevoegd. In principe is er tot de 16e eeuw sprake van een combinatie, met een raadhuis of bijvoorbeeld theehuis. Daarna in principe niet meer en ging het uitsluitend nog om de weegfunctie. Zo ontstond het type. Zo stel je dat Deventer geen waaggebouw heeft 'In elk geval geen monofunetioneel waag gebouw. Ik kan met bronnen bewijzen dat er meerdere activiteiten in het gebouw plaats vonden.' Professor Karl Kiem promoveerde aan de Technische Universiteit Berlijn en aan de Universiteit van Amsterdam. Sinds 2000 is hij hoogleraar bouw geschiedenis en monumentenzorg. Hij is gespecialiseerd in de bouw geschiedenis van Berlijn in de 19e en 20eeeuw en in de Nederlandse bouwkunst in de 17e en de 18e eeuw. Karl Kiem: Die Waage: Ein Bautyp des Goldenen Jahrhunderts in Holland. Gbr. Mann Verlag, Berlin 2009; ISBN 978-3-7861-2601-0 Prijs 67,99 De studie van Karl Kiem, verschenen in het Duits, wacht nog op een Engelstalige uitgave Zijn promotor vult aan: 'Ben jij nou degene die ontdekte dat die beroemde Franse muntersketel van Deventer gewoon een korenmaat is? Dat dat van die ketel dus alleen een romantisch verhaal was?' 'Ja, dat met de muntersketel was, zo bleek, eenvoudigweg niet waar. Deventer was niet zo blij met me. Dat rationele kan dus hard aankomen. En een waaggebouw hebben ze in Deventer sinds mijn studie ook niet meer, noch de mooiste en oudste waag. Maar dat is de taak van wetenschappelijk onderzoek. Niet iedereen vindt het leuk, maar volgens mij kan het niet anders.' Redder Ook de waaggebouwen met slechts één functie, de monofunctionele types, kennen onderlinge verschillen. Kiem: 'Ik onderscheid een 'doorrij', een 'toren', 'afdak' en synthese type, zonder chronologisch verband. Het is een complexe ontwikkeling geweest. In iedere stad verschil den de voorwaarden en de locatie. Het was niet anders dan nu. De vorm aan het einde is gewoon de uitkomst van een ingewikkeld proces. Soms was het ene type meer geschikt dan het andere.' Welke bijdrage kan dit boek leveren aan het gebruik van waaggebouwen in deze tijd? 'Misschien komt sloop van het interieur, zoals nog in Hoorn, niet meer voor. In Hoorn ben ik destijds mijn onderzoek begonnen. Het was eigenlijk nog niet bekend hoe bijzonder de toe stellen en het gebouw zijn. Ik herinner me, dat de stadsbouwmeester van Hoorn zei: 'oh, dat gaan we verbouwen' Ik zei dat ik dat geen goed idee vond. Daar kwam het boek te laat.' Tem- minek GrolI'Een gebouw kan al gered worden als erover gepubliceerd is!' Dit boek over de waaggebouwen in Neder land is in het Duits geschreven. Het kent een taalbarrière. Kiem heeft een Engelse vertaling klaarliggen, waarvoor hij nog een uitgever zoekt. J. Broeren is architect en publicist. 12 Heemschut mei 2012 KARL KIEM Ein Bautyp des »Goidenen Jahrhunderts« in Holland

Periodieken van Erfgoed Vereniging Heemschut

Heemschut - Tijdschrift 1924-2022 | 2012 | | pagina 14