De Vieringtoren gezien naar het noorden
Foto Flans Bollebakker
Den Bosch. St. Jan Kathedraal. Tijdens de restauratie maakten de zware steigers op grote hoogte mogelijk dat het restauratie-
Frans Slager 1934, verdwenennederland.bosatlas.nl werk kon worden uitgevoerd zonder alle materialen eerst naar beneden te hoeven transporteren.
Foto Flans Bollebakker.
Succesfactor
Samenvattend is succesfactor de aanbeste-
dingssystematiek die het proces - en dus
de kosten - beheersbaar maken. Verder is
gebleken dat de 50 jaar grens - voorwaarden
voor subsidieverkrijging - kostenverhogend
werkt en een adequaat onderhoud belemmert.
Opmerkelijk is dat de BRIM-regeling, bedoeld
voor instandhouding van monumenten, geen
mogelijkheden biedt voor een permanente
bouwloods. En dat is vreemd want dat is pre
cies wat de BRIM wél beoogt!
De oud-direeteur van wat nu de Rijksdienst
voor het Cultureel Erfgoed is, Fons Asselbergs,
bepleit voor restauratiesubsidies een kosten-
methodiek waarbij het totaalbedrag direct bij
de subsidieaanvraag al bekend wordt gemaakt.
Vervolgens worden delen van dat bedrag in
de loop der jaren, in de bouwfasen, aange
vraagd. Ton Rombouts, burgemeester van Den
Bosch heeft elf monumenten met excessieve
achterstand in negen gemeenten - ook de Sint
Jan - de kanjerregeling ingesleept. Door de
samenwerking tussen gemeente, Rijksdienst,
het Nationaal Restauratie Fonds, de monu-
mentenraad, de VNG en de Nationaal Contact
Monumenten, alsmede de toenmalige minister
Zalm kwam 600 miljoen gulden voor deze kan
jers ter beschikking.
Bouwhistorisch onderzoek
Ronald Glaudemans deed het omvangrijke
bouwhistorisch onderzoek: in de eerste plaats
is dit een technische restauratie, gewoon
herstellen wat er is. Daarvoor is niet zo zeer
een bouwhistorisch onderzoek nodig. Wel is dit
het moment om het desondanks uit te voeren,
omdat de gelegenheid uniek is: je kunt even
overal bij. Dit onderzoek leverde een bijzonder
interessant nieuw gegeven op, namelijk de
datering van de kap van het hoogkoor kwam na
dendrochronologisch onderzoek op 1380/1390.
Dit betekent dat alles wat daaronder ligt ouder
moet zijn. De datering van Peeters2, 1385, dient
herzien te worden.
Een tweede ontdekking was dat de straalka
pellen aan de buitenzijde in bonte kleuren
beschilderd moeten zijn geweest.3
Voor Harry Boekwijt, die het proces vanuit het
bureau archeologie en monumentenzorg van
Den Bosch begeleidde was de succesfactor
enerzijds de samenwerking tussen de directie
en de uitvoering en anderzijds de opvatting
van de architect Frans Sturm die (in navolging
van Le Corbusier, HB) naast de zorg voor een
verantwoord ontwerp op esthetisch, historisch
en technisch vlak, de organisatie van het werk
en behoud van de regie als zijn taak ziet.4
Bij de uitvoering acht Boekwijt het essentieel
op welke bestaande of historische toestand
de materiaalkeuze is gebaseerd.5 Met andere
woorden: wat was het oorspronkelijke
materiaal!
Deze opvatting voerde tot discussies die
weer tot gevolg hadden dat de hele bouw op
excursie ging naar de Frauenkirche in Dresden,
om werkwijze en methode van materiaalkeuze
te bestuderen. Eater werd ook afgereisd naar
Engeland, om daar de kwaliteit van de witte
Portlandkalksteen (St. Pauls Cathedral) uit
steengroeven te beoordelen. Dit laatste was
nodig omdat de kapel van de Vrouwenbroeder-
februari 2012 Heemschut 25
