Het belangrijkste van
de Vlaamse schuur is
het typische gebintenstelsel.
In vogelvlucht de boerderij met een ingeprojecteerde Vlaamse schuur. Door het perspectief van
bovenaf lijkt de dakhelling vrij flauw. Zij is echter altijd 45 graden. Dat is voor riet ook wel het
minimum. Op de foto hetzelfde gemeentelijk monument in de baronie van Breda, uit het laatste
kwart 19deeeuw, met fotomontage van de gewenste Vlaamse schuur. De boerderij is als woning
en kantoor van een dierenartsenpraktijk in gebruik.
over
heid is de
provincie Noord-
Brabant doordrongen
geraakt van de waarde van ons
agrarisch cultureel erfgoed. De karak
teristieke boerderijen bepalen voor een groot
deel de aantrekkelijkheid van het buitengebied
en de revitalisering daarvan. De provincie ver
wacht van alle gemeenten dat zij in hun nieuwe
bestemmingsplannen de boerderijen vermelden
die voorheen in de CHW-kaart stonden. Omdat
op de CHW-kaart veel belangrijke panden
ontbraken, begint de provincie dit voorjaar een
veegronde. Boerderijen die eerder tussen de wal
en het schip vielen worden onder de nieuwe
Verordening Ruimte gebracht.
Wettelijk
Boerderijen zonder monumentenstatus, maar
met cultuurhistorische waarde vallen momen
teel nog onder de gedoogregeling van de
Verklaring van Tilburg en onder de nieuwe pro
vinciale Verordening Ruimte. Deze boerderijen
mogen dus geheel worden ingericht als woning
en desgewenst ook worden gesplitst.
Het wachten is op nieuwe gemeentelijke
bestemmingsplannen buitengebied om van
de gedoogregeling een wettelijke regeling te
maken. In de provinciale Verordening Ruimte
is niets opgenomen over hoeveel ruimte van
de woonboerderij voor bewoning mag worden
gebruikt. Die regel kan worden opgenomen in
het gemeentelijke bestemmingsplan buitenge
bied. Hoe aantrekkelijker het voor eigenaren
wordt gemaakt, hoe meer zij bereid zijn de
monumentale en cultuurhistorische waarden in
stand te houden.
Toe
zicht
door de
gemeente op de
uitvoering, het hand
havingsbeleid, is essentieel
voor het uiteindelijke resultaat.
Enerzijds is het verlenen of gedogen van
faciliteiten als geheel bewonen en splitsen
van deze boerderijen een uitstekende oplos
sing voor het behoud als erfgoed. Anderzijds
gaat deze regeling volkomen mank, omdat
er zonder de echte monumentenstatus geen
enkele eis kan worden gesteld aan de manier
waarop de aanpassing voor hergebruik wordt
uitgevoerd. Hier is alleen het Bouwbesluit en
het Welstandsbeleid van toepassing! Res
tauratie en verbouw in het buitengebied van
niet-monumenten is grotendeels vergunning
en welstandvrij, waardoor wildgroei ontstaat.
In nieuwe gemeentelijke bestemmingsplannen,
met de verplichte provinciale CHW- waarden,
kunnen ook eisen worden opgenomen.
Wijzigingen aan constructies en interne
nieuwe indelingen zijn
wel vergunningplichtig
en moeten voldoen aan het
Bouwbesluit. Bijvoorbeeld
mogen bestaande zolders en
lage deuren in oude muren blijven
zoals ze zijn. Een nieuw stuk zolder
of een nieuw geplaatste deur moet
echter voldoen aan het Bouwbesluit.
De zolder moet 2,60 meter vrije hoogte
geven en een deur moet 2,30 meter hoog
zijn. Het dak krijgt grote dakramen, om aan
de licht- en luchteisen te kunnen voldoen.
Gemeenten kunnen wel vrijstellingen geven.
In het Bouwbesluit is zelfs sprake van 'gelijk
waardigheid' wanneer in redelijkheid wordt
afgeweken van voorschriften. De afdelingen
bouwtoezicht en handhaving zien het pro
bleem nagenoeg altijd anders. Zij staan er op
om de regelgeving letterlijk te interpreteren.
Te weinig ambtenaren zijn begaan met cultuur
historische waarden. Het ontbreekt hen vaak
aan kennis, terwijl ze de kennis van een gespe
cialiseerde architect niet onderkennen.
Bijgebouwen
Een ander probleem is de vormgeving van
nieuwe bijgebouwen. Dit manifesteert zich
vooral wanneer het gaat om de voor deze
streek zo karakteristieke Vlaamse langs- en
dwarsdeelsehuren. Het belangrijkste van de
Vlaamse schuur is het typische gebintenstelsel
en minstens één hoge inrit op een hoek-
baander. De schuren zijn van oorsprong altijd
gedekt met roggestro of riet en gesloten met
potdekselwerk of rabatdelen. Door de jaren
zijn de wanden vaak versteend, soms is het
riet vervangen door Oud-Hollandse pannen.
februari 2012 Heemschut 17
MOLbtiJJN
Ê11U-
