Kleinschalige activiteiten als
kantoor of atelier aan huis en
ruimtevragende hobby's vinden
hier onderdak.
Deze schets is van een Vlaamse schuur als bijgebouw voor de woonboerderij
van pagina 17. De eigenaren zoeken ruimte voor een dierenartspraktijk. Bij de
boerderij hoorde ooit een Vlaamse schuur. Volgens het bestemmingsplan buiten
gebied mag hier 100 m2 bijgebouw aanwezig zijn. Er staat al een bakhuisje van
10 m2. Voor een goede vormgeving is dit ontwerp 125 m2 groot, terwijl het dus
maar 90 m2 mag zijn. Uit de plattegrond werd een stuk gehaald dat loodrecht
omhoog gaat; het traditionele ontwerp is 1 meter hoger dan de 6 meter die
het bestemmingsplan toestaat. Dit maakt het onmogelijk om de Vlaamse schuur
terug te bouwen. Misschien dat de nieuwe Wet Algemene Bepalingen Omgevings-
recht (Wabo) uitkomst biedt: in Brabant is één geval bekend van een afwijkings
mogelijkheid via een omgevingsvergunning met ruimtelijke onderbouwing, waarbij
de gemeenteraad een verklaring van geen bedenkingen afgeeft.
De mogelijkheid van opwaardering tot
gemeentelijk monument of cultuurhistorisch
waardevol object, doet zich in sterke mate voor
bij boerderijen in het buitengebied die met
enige aanpassingen te hergebruiken zijn als
woonboerderijen, al dan niet met kleinschalige
bedrijvigheid.
Door een monumentale status van deze
woonboerderijen kunnen de eigenaren sinds
de 'Verklaring van Tilburg' uit het Jaar van de
Boerderij 2003, van voordelen profiteren. Het
gaat dan om bewoners die niets met het agrari
sche bedrijf te maken hebben. Overigens woont
in Noord-Brabant slechts 2 van de agrarische
bevolking in een cultuurhistorisch waardevolle,
dan wel monumentale boerderij.
Splitsing
Enerzijds is de agrarische wereld fel tegen de
komst van burgers in het buitengebied, ander
zijds levert een oude boerderij met een stukje
grond zomaar een half miljoen euro op. Dat
geldt ook voor een naar de huidige maatstaven
onbewoonbaar monument.
De Verklaring van Tilburg was niet meer dan
een provineiebrede gedoogregeling. Gemeenten
hadden hiermee de mogelijkheid particulieren
tegemoet te komen door het aantrekkelijk te
maken te investeren in een monument.
Sinds 2011 is deze regeling wettelijk veran
kerd in de Verordening Ruimte, artikel 11.1 lid
3e. Dit maakt de weg vrij voor 'De vestiging
of splitsing in meerdere wooneenheden in
cultuurhistorisch waardevolle bebouwing,
mits deze is gericht op behoud of herstel van
de bebouwing'. Dit geldt dus alleen voor het
buitengebied, omdat daar de provincie de
scepter zwaait. Zo'n splitsing brengt wonen in
een fraaie natuurlijke omgeving ook dich
terbij voor mensen met een beperkt budget.
Volgens de Verklaring van Tilburg kon, in een
woonboerderij meer woonruimte worden
gecreëerd dan de destijds 550 m3 en thans 750
m3 die in het bestemmingsplan buitengebied
worden genoemd. In de nieuwe Verordening
Ruimte wordt dit niet genoemd. Waarschijn
lijk om als terugtrekkende overheid meer aan
de gemeenten zelf over te laten. Wanneer
gemeenten in hun bestemmingsplannen en
monumentenbeleid het laten bewonen en
splitsen van de boerderijen faeiliteren, dan zal
dat grote voordelen hebben voor de instand
houding van ons culturele erfgoed en land
schap.
Voordelen
Dat een boerderij als rijks- of gemeentelijk
monument, dan wel met de status cultuurhis
torisch waardevol, in zijn geheel mag worden
bewoond (en dus niet valt onder de bestem
mingsplanbepaling dat niet meer dan 750 m3
als woning in gebruik mag zijn) is afhankelijk
van de regels in elke afzonderlijke gemeente.
Wanneer een gemeente hart heeft voor haar
inwoners en voor het culturele erfgoed en
het landschap, zal zij in haar bestemmings
plannen faciliteiten opnemen die het voor
bewoners aantrekkelijk maken om de boerderij
als erfgoed in stand te houden. Dit heeft grote
voordelen voor de revitalisering van het plat
teland. Kleinschalige activiteiten als kantoor
of atelier aan huis en ruimtevragende hobby's
vinden hier onderdak. Stankeirkels rond nog in
bedrijf zijnde boerderijen vormen vaak nog een
planologische belemmering voor wonen in het
buitengebied. De overheid voorkomt zo milieu-
klachten van niet-agrarisehe buren.
Zeer binnenkort gaat er een wetsvoorstel naar
de Tweede Kamer om vrijkomende boerderijen
door anderen dan agrariërs te laten bewonen,
zonder dat agrarische bedrijven daarvan
nadeel ondervinden. Dit wetsvoorstel maakt
de transformatie van het platteland naar meer
gemengde functies gemakkelijker. Dit past goed
bij het overheidsstreven naar een levendig
platteland.
Mits er een adequaat monumentenbeleid is,
wordt het behoud van ons culturele erfgoed
daar uitermate mee gediend.
Een ander voordeel van een bijzondere status
is, dat bij aanpassing voor hergebruik en
restauratie niet hoeft te worden voldaan aan
het Bouwbesluit. Dus hoeven deuren niet 2.30
meter hoog te zijn en zijn dakkapellen of erg
grote dakvensters op de voormalige koeienstal
niet nodig om aan de dagliehtvoorsehriften van
een slaapkamer te voldoen.
Veegronde
Bij grote boerderijen kan die extreme grootte
ook een financiële handicap vormen bij aanpas
singen. Het vernieuwen van een rieten dak
met de afmeting van een half voetbalveld, is
een kostenprobleem. Splitsing van dergelijke
boerderijen is met volledig behoud van het
monumentale karakter voor een gespeciali
seerde architect geen probleem.
Ondanks de steeds verder terug tredende
16 Heemschut februari 2012
