Heemschut Actief
Zuid-Holland
Watertoren Leerdam niet slopen
Old Dutch definitief Rotterdams monument
Leerdam. De beeldbepalende watertoren uit 1929
van Leerdam. Foto Quistnix wikipedia
Leerdam - Dankzij een melding heeft Heem
schut gehoord dat de eigenaar, drinkwater
bedrijf Oasen, een sloopvergunning heeft
aangevraagd voor de watertoren van Leerdam
en het terrein met opstallen te koop heeft
aangeboden. De toren is in 2009 buiten gebruik
gesteld. Een bezwaar tegen de vergunning
is op zijn plaats, omdat de watertoren één
van de opvallende herkenningspunten in het
waterfront van Leerdam is, naast de Grote kerk
en de koepel van het Hofje van mevrouw Van
Aerden. Er is een beschrijving van de architect
Ir. Arie Visser uit 1930, waarin hij de dan net
opgeleverde toren beschrijft. Zo meldt hij dat
dit geen 'neutrale' toren betreft, waarbij de
bouwmeester zonder innerlijke ontroering en
zonder liefde heeft gewerkt, maar het betreft
ook geen 'Neo Barok'.
Het is beslist een markante toren (52 meter
hoog, binnenwerks 9 meter diameter) die in het
silhouet van Leerdam al sinds 1930 een duide
lijk en herkenbare, maar een niet overheersende
rol speelt. De beschrijving van ir. Visser maakt
duidelijk waarom het ontwerp van deze toren
heel geslaagd is. Het is een goed voorbeeld van
een zorgvuldig ontworpen watertoren, gereali
seerd als een onbewerkte betonconstructie met
baksteenvulling en zorgvuldige detailleringen
in elementen zoals ramen, vlaggenbalkon en
betonconstructie. De tekeningen van de water
toren zijn destijds aan Berlage voorgelegd, die
zijn waardering hierover heeft uitgesproken.
Bijzonder is ook dat naast de entree van de
toren in 1930 een mozaïek van A.D. Copier is
herplaatst, dat in 1925 in de oude watertoren
was aangebracht. Te midden van zijn tijd
genoten is dit een toren met onbetwistbare
architectonische kwaliteiten en het bouwwerk
is karakteristieker dan menig kerktoren uit
die tijd. Afbraak zou dan ook een verlies zijn
van dit industriële monument en een zware
aanslag op het beeld van de stad. De toren is
als object en als beeld in het stadssilhouet van
onvervangbare cultuurhistorische en archi
tectonische waarde. De provinciale commissie
van Zuid-Holland overweegt bezwaar tegen de
sloopvergunning in te dienen. De toren verkeert
in een redelijke conditie en het is de moeite
waard om te onderzoeken of de toren deel kan
uitmaken van nieuw te bouwen woon- en werk
complexen. Mocht uit een zorgvuldig en onaf
hankelijk herbestemmingsonderzoek blijken dat
het behoud van de toren economisch te onder
bouwen is, dan zou Leerdam zijn bijzondere
toren kunnen behouden.
Mia Hopperus Buma, met dank aan Evert de
longh
Rotterdam - Met de uitspraak door de Raad van
State op 3 augustus is de aanwijzing door BEtW
Rotterdam van de Old Dutch als Rotterdams
gemeentelijk monument definitief geworden.
Na een melding in oktober 2007 vanuit onze
achterban dat horecabedrijf Old Dutch mogelijk
gesloopt zou worden - en na studie naar het
pand en zijn geschiedenis - verzocht Heem
schut Zuid-Holland het pand aan te wijzen als
gemeentelijk monument. De eigenaar ontkende
stellig dat er sloopplannen zouden zijn.
De Old Dutch is de laatste tastbare herinnering
in Rotterdam aan de, na het bombardement
en de branden van mei 1940, nog in hetzelfde
jaar voltrokken noodwederopbouw van winkels
en horeca. Het pand vertoont diverse kenmer
kende herinneringen aan die tijd, zoals de bouw
met gebruik van puinmateriaal en een funde
ring die niet op palen is, maar op een betonnen
plaat. Ook heeft het monument slechts kleine
ramen ten gevolge van het gebrek aan
grote stukken glas in de oorlogsjaren.
Een voorlopige aanwijzing volgde op 9
december 2008, gevolgd door hoorzittingen
met Heemschut en de eigenaar. Ook de
gemeentelijke commissie Welstand en Monu
menten adviseerde. Daarop besloten BEtW van
Rotterdam op 2 juni 2009 tot genoegen van
Heemschut tot aanwijzing van het pand.
De eigenaar liet het daar niet bij. Een bezwa-
4 Heemschut oktober 2011
