Als niets helpt tracht Heem
schut door verwerving onder
delen van een object te redden
Neede. Poort van boerderij uit 1624, gered
door Heemschut in 1912 en geschonken aan
het Nationaal Openluchtmuseum in Arnhem.
Foto archief NOM
durende bron van zorg. Als niets meer helpt
traeht Heemschut door verwerving onderdelen
van een pand of object te redden. Zo wordt
een inrijpoort van een boerderij in Neede in
1912 verkregen en doorgegeven als eerste bezit
aan het nog op te richten Nationaal Openlucht
Museum in Arnhem.
Uitbreiding van de acties
Op 6 juni 1914 krijgt de Bond Heemschut als
beschermvrouwe HM koningin Wilhelmina. Er is
nog steeds een zeer hechte band met Natuur
monumenten, wat blijkt uit het feit dat op de
tweede Heemsehuteonferentie een inleiding
staat vermeld over het behoud van natuur
monumenten door Jae. P. Thijsse. Tevoren zijn
reeds in een drietal provincies verordeningen
Er zijn veel acties tegen het bouwen van
zomerhuisjes aan meren en in bossen en het
kappen van bomen. Alleen al in 1914 zijn dat er
vijf. Daarnaast zijn sloopaetiviteiten een voort-
Amsterdam. Gebouw van de Nederlandse
Handelmaatschappij, tegenwoordig gebouw
'De Bazel' genoemd. Het gebouw is opgetrokken
rond een betonskelet en bekleed met klinkers.
Foto Stadsarchief Amsterdam, Martin Alberts
op het weren van inbreuken op natuurschoon
en ontsierende reclame door toedoen van
Heemschut in het leven geroepen. Een monu
mentenwet, waar voorvechter van de monu
mentenzorg mr. Victor de Stuers in de Tweede
Kamer sterk voor pleitte, wordt om financiële
redenen helaas niet aanvaard.
In 1918 verblijft Van Tienhoven in Batavia en
richt daar de vereniging 'Nederlandseh-lndiseh
Heemschut' op. De eerste activiteit betreft het
behoud van de Hindoe-kunst op Bali, die het
voorgaande jaar sterk had geleden onder een
aardbeving.
Om de ontsiering van straten en wegen door
niet passend straatmeubilair in Amsterdam te
voorkomen wordt in 1916 een prijsvraag uit
geschreven voor het ontwerpen van esthetisch
verantwoorde transformatorhuisjes. Kok krijgt
de opdracht voor het ontwerpen van deze
huisjes in Amsterdam. Vervolgens vraagt de
Provinciale Zeeuwse Elektriciteits Maatschappij
(PZEM) hem omstreeks 1923 een aantal hiervan
in Zeeuws-Vlaanderen te bouwen.
Na de Eerste Wereldoorlog krijgt De Bazel
opdracht voor het ontwerpen van een nieuw
bouwwijk aan de rand van Bussum in het
omringende Gooise natuurgebied. Tegen deze
uitbreiding maakt Heemschut bezwaar. Daarna
volgt het hoofdkantoor van de Nederlandsehe
Handel-Maatsehappij (NHM) in de Amster
damse Vijzelstraat, waarin tegenwoordig
het stadsarchief is ondergebracht. De Bazel
ontwerpt een pand met voor die tijd enorme
afmetingen, dat hoog boven de omringende
bebouwing uit torent. Ook hiertegen bestaat
bij Heemschut veel weerstand. Vermoedelijk
is dit de reden geweest waarom De Bazel zijn
lidmaatschap van het Heemsehutbestuur in
1921 beëindigt.
De Bazel maakt de voltooiing niet mee; hij
sterft in 1923. A.D.N, van Gendt, die al die tijd
bij de bouw betrokken is geweest, voltooit het
kantoorgebouw.
Overbodig maken
Als in 1924 Weissman overlijdt neemt
A.A. Kok het secretariaat over en verzelfstan
digt het maandblad 'Heemschut', dat vanaf
1917 als katern in 'De Bouwwereld' verscheen.
In het maandblad zijn vaste rubrieken opge
nomen, waaronder de activiteiten van het
10 Heemschut februari 2011