i
De witkwast heeft in
de loop van de 20ste
eeuw veel kleur doen
verwijderen
Nadere informatie
m mm
4
Stukadoors 'trekken' de stucwerklijst in de grote zaal in de westvleugel
van Kasteel Hoensbroek. Foto circa 1940. Fotocollectie RCE
zoals stuc marmer, stucco lustro en fresco;
technieken die in het verleden vooral door
buitenlandse stukwerkers uit Italië en Duitsland
hier werden geïntroduceerd. Een belangrijke
rol binnen de ontwikkelingen vormde Wijnand
Freling, die voor zijn inzet werd beloond met
de titel beschermheer van het gilde. Met zijn
passie voor stuc en zijn kennis is hij de voortdu
rende link tussen de beroepsgroep en de ver
schillende partijen zoals RCE, Stabu, ingenieurs,
architectuur- en interieurhistoriei.
De belangstelling voor stucwerk en het stuka
doorsambacht is dus gelukkig groeiende. De
RCE en het Neerlandsch Stucgilde proberen
de interesse voor en kennis van historisch
stucwerk te stimuleren en uit te dragen. Het
symposium was daartoe een belangrijke aanzet
om de kennis van zowel het buiten als het
binnen pleisterwerkwerk te vergroten. De dag
vormde zoals Cees van 't Veen, directeur van de
RCE, het toepasselijk noemde een pleisterplaats
van kennis en professionals.
Onderzoek
Tijdens het symposium werd duidelijk - maar
vooral ook uit het boek blijkt - dat er tegen
woordig veel onderzoek wordt uitgevoerd,
zoals naar polychromie op stuc in het interieur.
De witkwast heeft in de loop van de 20ste eeuw
veel kleur doen verwijderen. Gelukkig bevinden
de oude kleurstellingen zich meestal nog onder
de vele witsellagen. De oorspronkelijke kleuren
zijn vaak sterk vervaagd en niet volledig vrij te
leggen, maar wel te reconstrueren. Het Rijks
museum is daarvan een mooi voorbeeld, waar
onder meer met behulp van de stenciltechniek
de oorpsonkelijke patronen en randen weer
worden teruggebracht.
Ook kleur op gebouwen werd in het verleden
veelvuldiger toegepast dan de beperkte,
gedicteerde kleurafwerking die ons in de
vorige eeuw werd opgelegd. Gebouwen waren
veel kleurrijker in hun afwerking van hout
en pleister, blijkt uit divers onderzoek. Een
voorbeeld van zo'n kleurrijke bepleistering
die na grondig kleuronderzoek weer werd
aangebracht, is de rode en roze afwerking
van het Spoorwegmuseum, het oude Malie
baanstation, in Utrecht. Momenteel wordt
onderzoek gedaan naar eementbepleistering
in de Amsterdamse Plantage tussen 1850 en
1900. Daarbij worden niet alleen ter plaatse
kleurentrappen gemaakt, wat overigens niet
eenvoudig is op buitenpleisterwerk, maar
wordt ook onderzoek verricht in archieven,
19de-eeuwse handboeken voor de bouw en
naar recepturen in schildershandboeken en
oude bestekken.
Vaak werd in de 19de eeuw natuursteen in
pleisterwerk geïmiteerd. Afhankelijk van de
gebruikte pleister werd dit dan geschilderd.
Het pleisterwerk zelf is ook tot een zekere
verzadiging op kleur te brengen. Portland-
cement bijvoorbeeld werd in 1824 geoctrooieerd
en was vanaf 1844 beschikbaar in Nederland.
In een pleisterlaag geeft dit een blauwachtig
grijze tint en had volgens de handboeken geen
geschilderde afwerking nodig. Bij de restau
ratie van de HBS in Breda werd dan ook niet
geschilderd.
Uniek boek
Het boek 'Stuc, kunst en techniek' dat tege
lijkertijd met het symposium verscheen telt
ruim 500 pagina's en bevat 23 bijdragen vanuit
verschillende disciplines en invalshoeken. Het is
geen compleet beeld, maar wil dat ook niet zijn.
Bijna interessanter nog dan de opstellen, zijn de
indrukwekkende fotoreportages, die een heel
eigen verhaal vertellen. Zo wordt bijvoorbeeld
het oude stucambaeht in beeld gebracht zoals
het nimmer met woorden te vertellen is. Een
ieder die foto's van interieurs neemt, weet hoe
moeilijk plafonds in beeld te brengen zijn. Het
boek staat er vol mee en toont tegelijkertijd de
rijkdom van ons land op dit terrein. Interieur
specialist Eloy Koldeweij heeft als eindredacteur
van de uitgave met zijn redactie een geweldige
prestatie geleverd. Helaas zijn interieurs maar
al te vaak privé domein. Het boek Stuc biedt
echter menig kijkje naar binnen.
Stuc, kunst en techniek;
eindredactie Eloy Kol
deweij, een uitgave van
de Rijksdienst voor het
Cultureel Erfgoed. Zwolle,
Waanders, 2010. 536 p.
ISBN 9789040086502.
Prijs 34,95
Op verschillende van de hieronder genoemde
internetsites is allerlei informatie in te winnen
en is bijvoorbeeld de uitgave Van Schade tot
bestek te downloaden:
www.stucgilde.nl
www. bedrijfsch apafbouw.nl
www.cultureelerfgoed.nl
www.stabu.org
WWW.noa.nl (werkgeversvereniging von stukadoors)
december 2010 Heemschut 31
ft
Hlt
till
tr, V Kunsten
Techniek