Gips zet bij droging
uit, wordt te hard en
leidt vaak opnieuw
tot schade
Anne Marie ten Cate - Eind april kwamen bijna vijfhonderd mensen van
verschillende pluimage bijeen in het Koninklijk Instituut voor de Tropen.
Daar vond, georganiseerd door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed,
het jaarlijkse instandhoudingssymposium plaats. Dit keer was het onder
werp stuc, benaderd vanuit vele invalshoeken. Nog nooit was de opkomst zo
groot; sommigen waren zelfs genoodzaakt de voordrachten via een scherm
te volgen! Reikhalzend werd uitgekeken naar de vuistdikke bundel Stuc;
kunst en techniek die aan alle deelnemers aan het eind van de dag werd
uitgedeeld.
Restauratiebestek stukadoorswerk mede aanleiding stucsymposium
Huis Beeckestijn te Velsen. Het op werktafels
bijmaken van ontbrekende delen van het 18de-
eeuwse stucwerk tijdens de restauratie in 1965.
Fotocollectie RCE
WAT DE ASPERGE IS voor de eetcultuur
is stuc voor het interieur, raffinement
bij uitstek. Of het nu de uitbundige rococo
afwerking is in een Amsterdams trappenhuis of
het eenvoudige lijnenspel van fijn sehuurwerk
in een jaren vijftig gebouw; stucwerk is de
ultieme fase van afwerking. Tijdens het sym
posium, maar vooral ook in het boek, komen
vele varianten van toepassing, techniek, de
esthetiek en de historische ontwikkeling aan de
orde. Veel aandacht is er ook voor restauraties
en dilemma's bij restauraties. Het zijn de oudere
restauratiestukadoors van nu, die de titel van
Meesterstukadoor weer in het leven hebben
geroepen. Zij stonden bovendien aan de wieg
van het eerste Nederlandse stuegilde.
Van schade tot bestek
Organisatorische problemen waren de oorzaak
dat het symposium niet in 2009 plaats vond,
het jaar waarin de eerste versie van Van schade
tot bestek verscheen, een uitgave van het
Bedrijfschap Afbouw. Samen met het stuegilde,
Stabu (Bouwbreed Informatiesysteem), RCE
en specialisten uit het vakgebied werd er een
speciaal op de restauratiepraktijk toegespitst
bestek ontwikkeld, dat werd uitgewerkt tot een
werk omschrijvend bestek met een verwijzing
naar kwaliteit van materialen. Er wordt een
onderscheid gemaakt voor stukadoorswerk
binnen en buiten. Zowel in materiaalgebruik als
in werkzaamheden zijn daarin grote verschillen.
Behalve een standaard restauratiebestek voor
oud stucwerk bevat de uitgave een ruim 30
pagina's tellende begrippenlijst en een
literatuurlijst.
Om vooral voor de stucadoorsbranehe de toe
gankelijkheid te vergroten, is vervolgens een
bestekmodule binnen Stabu ontwikkeld. Het
is daarbij gelukt om de omschrijvingen van het
werk in haar totaliteit onder te brengen bij
hoofdstuk 40 van Stabu, om precies te zijn 40.21.
Stap één bij een restauratie is de analyse van
de schades, de opbouw en samenstelling van
de verschillende lagen. Vooral de kennis van
de aard en de samenstelling van de verschil
lende materialen in die laagopbouw is uiter
mate belangrijk. Het restaureren met verkeerd
samengestelde en foute mortels en pleisters
is maar al te vaak oorzaak van nog grotere
schades. Gebruik geen gips voor het herstel van
kalkpleister, werd regelmatig verkondigd. Gips
zet bij droging uit, wordt te hard en leidt vaak
opnieuw tot schade.
Neerlandsch Stuegilde
In 2001 werd het Neerlandsch Stuegilde opge
richt door een oudere generatie van restaura
tiestukadoors, die wilde voorkomen dat hun
speciale vakmanschap verloren ging. Bijzonder
is dat er in Nederland nooit sprake is geweest
van een georganiseerd stuegilde. Alleen in
Amsterdam was een aantal vooraanstaande
stukadoors in het verleden aangesloten bij het
gilde van de beeldhouwers.
Het eerste speerpunt van het nieuwe gilde was
de opleiding tot meesterstukadoor, welke titel
al in 50 jaar niet meer was toegekend. Een
driejarige opleiding werd ontwikkeld en draait
nu op volie toeren. Er wordt onderwezen in
vakken als boetseren, modeleren, tekenen en
perspectiefleer. De praktijklessen zijn gericht
op het ontwikkelen van speciale vaardigheden,
het werken met traditionele materialen en
het trainen van hoogwaardig vakmanschap.
december 2010 Heemschut 29
Stuc, het witte goud...
