Teruggaan tot het moment
waarop je nog een gaaf
geheel kon zien
De vereniging dankt haar naam
Het tuinhuis van Huis van Brienen (1620/1730),
Herengracht 284, Amsterdam. Foto Wijnanda Deroo
Zaal in Huis van Brienen (1620/1730), Herengracht 284, Amsterdam.
Foto Arjan Bronkhorst
aan de Amsterdamse stadssteenhouwer
Hendriek de Keyser (1565-1621), de architect
van onder meer de Westerkerk, de Zuiderkerk
en de Noorderkerk in Amsterdam en van het
praalgraf voor Willem van Oranje in de Delftse
Nieuwe Kerk.
De vereniging werd op 3 januari 1918 opgericht
door enkele bevlogen Amsterdammers onder
leiding van wijnkoopman Jaeobus Boelen.
De initiatiefnemers waren bezorgd over de
aantasting van het historische karakter van de
Nederlandse steden en dorpen. Monumenten
verpauperden, sloop leek onafwendbaar.
Doel van de vereniging was en is nog steeds
het behoud van architectonisch of historisch
belangrijke gebouwen. Hiertoe worden panden
verworven, gerestaureerd en verhuurd. De
inkomsten uit verhuur maken het onderhoud
en de nieuwe aankopen mogelijk. Van begin
af aan omvat het werkterrein heel Nederland.
Hendriek de Keyser is nu de grootste landelijk
opererende particuliere restauratie-instelling
in ons land. De ruim 3500 leden worden actief
betrokken bij het beleid. De vereniging heeft
geen winstoogmerk.
De directeur is samen met een professionele
staf - thans 30 medewerkers - belast met de
uitvoering van het beleid van het bestuur.
Het kantoor is sinds 2009 gevestigd in Huis
Bartolotti, Herengracht 170-172, een van de
mooiste grachtenpanden van Amsterdam, dat
eirea 1618 is gebouwd voor de schatrijke koop
man Willem Bartolotti, waarschijnlijk naar een
ontwerp van De Keyser zelf.
Verwervingsbeleid
Aanvankelijk richtte Hendriek de Keyser zich
vooral op het redden van het historische stads
en dorpsbeeld door herstel van verkrotte,
meest 17de-eeuwse panden. In de jaren '60 tot
'80 werden veel 18de-eeuwse huizen aan
gekocht en kwam de samenhang van het ex
terieur en de authentieke inwendige structuur
meer centraal te staan. Deze panden hebben
meestal ook bijzondere en daardoor kwetsbare
interieurs. Huizen waarvan alleen het exterieur
behoudenswaard is, worden sindsdien overge
laten aan de Stadsherstel-organisaties.
Eind jaren '80 groeide de belangstelling voor
de jongere en moderne bouwkunst, wat leidde
tot de verwerving van parels van architec
tuur als het gebouw uit 1900 van de Algemene
Nederlandse Diamantbewerkers Bond aan de
Henri Polaklaan in Amsterdam (de 'Burcht' van
Berlage), de Derde Ambachtsschool in Scheve-
ningen (een gebouw van Jan Duiker uit 1930)
en Huis Hildebrand in Blarieum (een ontwerp
van Gerrit Rietveld uit 1935).
Collectieopbouw
De achtergrond van Carlo Huijts, directeur
sinds 1993, heeft hierbij ongetwijfeld een rol
gespeeld. Huijts studeerde bouwkunde in Delft
met als specialisatie architectuur en restauratie.
Hij promoveerde in Groningen op een onder
zoek naar de verschijningsvorm van prehistori
sche boerderijen. Daarna was hij werkzaam als
directeur van de Stichting Historisch Boerderij
Onderzoek (SHBO). Het werken voor een kleine
organisatie met een inhoudelijk betrokken
bestuur bleek een prima voorbereiding voor de
overstap naar Hendriek de Keyser.
Huijts benadrukt dat de vereniging een repre
sentatieve collectie Nederlandse architectuur
wil opbouwen, met als belangrijkste focus de
geschiedenis van het wonen. Men voert op dit
gebied actief beleid. Maar ook winkelpanden,
december 2010 Heemschut 27
Wi
