Helaas werd dit niet
beschermde plafond pas
ontdekt toen de sloop
al te ver gevorderd was
Van slechts een fractie van de monumenten is het interieur beschreven
Dingeman Coumou - Wie denkt dat langzamerhand wel alles bekend
is van de Amsterdamse binnenstad heeft het mis. Er is nog een groot
onbekend gebied. Van duizenden monumenten is vrijwel niets bekend
over de interieurs achter de gevel. En dat terwijl het interieur net zo
goed tot het monument behoort als de buitenkant. Het feit dat het
publiek tijdens de open monumentendagen eindelijk interieurs van
bijzonder panden kan zien maakt die dagen extra populair.
Fotomontage van het middenpaneel van het pla
fond in het achterhuis van Warmoesstraat 145.
Fotomontage Dik de Roon, bouwhistoricus BMA
OOK OP MINDERE MOMENTEN is iets van
de waardevolle interieurs te zien, namelijk
wanneer er illegaal in monumenten wordt
gesloopt en prachtige elementen als oude
deuren, balken, plavuizen, tegels en kozijnen in
de stortbak verdwijnen of worden verpatst bij
een antiquair.
Uit het recente Amsterdamse verleden zijn
diverse schrijnende voorbeelden te noemen
van historische interieurs, die onrechtmatig
en zonder enige belemmering uit panden zijn
gesloopt. Bijvoorbeeld het unieke interieur van
drogisterij Cleban op de Heiligeweg 42, dat op
13 augustus 2008 illegaal uit de winkel werd
gesloopt. Enkele dagen later werden delen van
dit interieur te koop aangeboden bij een
handelaar. Of het geval Kloveniersburgwal 99,
waar een marmeren fonteintje uit de bouw
tijd, circa 1740, werd gesloopt en vervolgens
verkocht bij een handelaar. Een ander voorbeeld
is het winkelpand Spuistraat 60. Ooit was het
interieur van de winkel voorzien van volledig
betegelde wanden en prachtige tegeltableaus
uit 1928. Dit interieur is op een onbekend
moment grotendeels verdwenen.
Geen kennis
Eén van de oorzaken van dit vandalisme ligt
in het feit dat er in Amsterdam, net als in
vele andere steden, vrijwel niets bekend is
over de aanwezige historische interieurs en in
welke staat die verkeren. Van de 8863 monu
mentale objecten in de binnenstad zijn van
slechts ongeveer vijfhonderd ook de interieurs
beschreven. Deze leemte resulteert met enige
regelmaat tijdens (bouwhistorisch) onderzoek
of sloop in verrassende ontdekkingen.
Een goed voorbeeld in dit verband is
Warmoesstraat 145. In dit monument, met een
bijzondere klokgevel uit de periode 1625-1650,
kwam bij onderzoek in 2007 een houtskelet
tevoorschijn uit het midden van de 16de eeuw.
In het zwaar vervallen achterhuis werd zelfs
een zeldzaam plafond aangetroffen van rond
1560. Helaas werd dit onbekende en dus niet
beschreven plafond pas ontdekt toen de sloop
al te ver gevorderd was. Behoud was niet meer
mogelijk.
Aanbevelingen
Om de interieurs van monumenten in de bin
nenstad een betere bescherming te bieden
dienden de fracties van Groenlinks, PvdA,
D66 en VVD in de deelraad van het stadsdeel
Centrum begin dit jaar de nota 'Een betere
bescherming voor historische interieurs' in.
Aanleiding voor de nota vormde het feit dat
tot dan toe vrijwel elke adequate bescherming
in het beleid van zowel het stadsdeel als de
gemeente ontbrak. In de raadsnota doen de
indieners diverse aanbevelingen om tot beleid
op dit thema te komen. Enkele belangrijke zijn:
een betere handhaving, waarbij snel wordt
opgetreden en zo nodig beslag wordt gelegd
op het gesloopte interieur,
het opzetten van een systeem van
monitoring van monumentale interieurs,
een voorlichtingscampagne.
Belangrijk is ook om met Bureau Monumenten
zorg en Archeologie van de gemeente (BMA)
plannen te maken voor het compleet maken
van de beschrijvingen van historische interi
eurs, bijvoorbeeld met behulp van studenten.
Tevens roepen de fracties op tot speciale
aandacht voor historische winkelpuien. Deze
zijn net als de historische interieurs zeer
kwetsbaar. Ook blijkt vaak dat de vorm van de
winkelpui bepalend is voor de indeling van het
winkelinterieur achter deze voorgevel. Bij sloop
verdwijnt daarom ook vaak het oude interieur
achter de pui.
Toezicht
Plet dagelijks bestuur van Centrum heeft in
september een preadvies op de nota uitge
bracht waarin het voorstelt een begin te maken
met een beleid voor bescherming van histori
sche interieurs. Plet bestuur somt een aantal,
deels interessante voorstellen op. Zo komt er
22 Pleemschut december 2010
Amsterdam op de bres voor
historische interieurs
