Prijs voor 'afblijven' van Heseveld
Roel Veelders - De 'kunst van het afblijven' noemt Paul van Hontem zijn
aanpak voor het revitaliseringsproject in de Nijmeegse wederopbouwwijk
Heseveld. De Afrika- en Bouwmeesterbuurt won er de Nijmeegse prijs
voor de architectuur 2010 mee.
LATEN WE HOPEN dat men in Nijmegen
langzamerhand gaat inzien dat hier een wo
ningcomplex tot stand kwam dat op bijzondere
wijze in architectonische zin een aanwinst voor
de stad betekent/ schreef Ir H.G.J. Schelling
al in 1955 in het Bouwkundig Weekblad. Die
waardering kwam - na een kritieke fase - vele
jaren later, dankzij een gezamenlijke inspanning
van buurtbewoners, woningbouwvereniging
Portaal, de gemeente en een ris deskundigen.
Een vakjury van het Nijmeegs Architectuurcen-
trum oordeelde dat de prijs voor de architec
tuur aan Bureau van Elontem moest worden
toegekend. Dit vooral wegens de behoedzame,
zorgvuldige en ingetogen arehiteetonisehe at
titude bij de revitalisering van Eleseveld.
Kort na de prijsuitreiking schreef De Gelder
lander, dat de jury blij was dat de portiekflats
in de Bouwmeesterbuurt niet zijn gesloopt,
zoals Portaal eerst wilde. Deze sfeervolle
wederopbouwbuurt bleef behouden door de
aandacht voor het detail, waarmee de flats zijn
vernieuwd.
Paul van Hontem van Bureau Van Elontem
spreekt over de 'kunst van het afblijven': het
mooie op het goede moment herkennen. Hettie
Peterse van het gemeentelijk Bureau Monu
menten Et Archeologie zegt achteraf, dat het
niet altijd makkelijk was de functionele eisen,
financiële mogelijkheden en cultuurhistorische
waarden op één lijn te krijgen. Toch slaagde de
architect er bijvoorbeeld in om bij de ramen het
vereiste gebruik van dubbel glas te combineren
met wit aluminium in de oorspronkelijke indeling.
De cultuurhistorische waarde van de Afrika- en
Bouwmeesterbuurt werd in 2006 aangegeven
als 'uitzonderlijk hoog'. Het toenmalige Bureau
Stoa schreef dit in een rapport over Nijmeegse
woonwijken uit de wederopbouwperiode.
Het oordeel leidde in 2008 tot de aanwijzing
als beschermd gemeentelijk gezicht.
Met 763 woningen en negen winkeis in vier
complexen werd de buurt tussen 1952 en 1957
gebouwd in opdracht van Woningvereniging
Nijmegen (thans Portaal) naar ontwerp van
de Amsterdamse architecten A. Evers en
G.J.M. Sariemijn. De context werd bepaald
De Afrika- en Bouwmeesterbuurt in het Nijmeegse Heseveld. Foto Roel Veelders
door het dorpje Hees. De wijken en buurten
Jeruzalem, Planeten en Afrika-Bouwmeester
werden ingedeeld volgens het toen populaire
wijk- en parochieprincipe. Voor het eerst
werden hier, wegens de grote behoefte aan
woningen, etagewoningen toegepast.
In de wederopbouwperiode was het architec
tenbureau Evers-Sariemijn landelijk bekend,
met een katholiek-maatschappelijke veranke
ring. Het bouwde in een ambachtelijk traditi
onalistische stijl met invloeden van de Delftse
School, Groep 32 en de Bossche School.
In Heseveld leidde dat, zo meldt het Bouw
kundig Weekblad in 1955, tot een aparte en
eigenzinnige architectuur.
De sterke samenhang in stedenbouw en archi
tectonische verschijningsvorm is na de bouw
niet erg veranderd. Het beheer raakte versnip
perd, het contact tussen de bewonerswerk
groep en beheerder Portaal verliep jarenlang
stroef. Twee jaar geleden onderstreepte
Heemschut Gelderland het grote belang van de
Afrika- en Bouwmeesterbuurt in de publicatie
'Nu het nog kan'. De hier bewaarde eenheid kan
inspiratie leveren voor verdere initiatieven. SI
Veelders is voorzitter van de Provinciale
Commissie Gelderland
8 Heemschut december 2010
