goed
oktober 2010 Heemschut 39
Menno baron van Coehoorn
Jan Battjes, Egbert Brink,
De Historische Atlas van Assen,
Uitgeverij Van Goreum Assen, 2009.
ISBN 978 90 232 4553 7. 96 pagina's.
Prijs €35,50
Het lijkt mij niet onwaarschijnlijk
dat de uitgevers van deze atlas in de
speciale reeks 'Mijn Leven', gezien
hun plaats van vestiging, hebben
besloten aan de verzorging bijzondere
aandacht te besteden. In ieder geval
hebben zij een heel fraai ogend boek
geproduceerd. Na zeer informatieve
inleidingen over de cartografie van
Drenthe en over historische car
tografie in het algemeen komt de
ontwikkeling van wat nu een provin
ciehoofdstad is aan de beurt.
Aan de hand van kaarten en prentma-
teriaal wordt weergegeven hoe een
kleine nederzetting bij een klooster
eind zestiende eeuw zetelplaats van
drost en gedeputeerden van Drenthe
werd. De agglomeratie groeide lang
zaam (in 1809 kreeg zij stadsrechten)
en uiteindelijk werd Assen naast
bestuurscentrum ook garnizoensstad,
verkeerscentrum en middelpunt van
economische activiteit. Koning Lode-
wijk Napoleon gaf Assen niet alleen
stadsrechten maar had er ook grootse
plannen mee: onder meer wilde hij
er een zomerresidentie vestigen.
Zoals bij veel wat hij ondernam is het
grotendeels bij plannen gebleven. Deze
hebben wel hun neerslag gevonden in
kaarten en ontwerptekeningen voor
gebouwen waarvan men enkele in deze
atlas gereproduceerd vindt.
Zo wordt de gebruiker geconfronteerd
met de stijl van Jan (elders aangeduid
met de voorletters C. G. F.) Giudici,
stellig één van de meer begaafde
bouwmeesters van zijn tijd. Van diens
werk is overigens nog maar weinig
over, niet alleen omdat het project
'Assen-residentie' nooit van de grond
kwam, maar ook omdat hij vooral
gebouwd heeft in Rotterdam.
Philip Bosscher
Albert Reinstra, Een veldheer in
Wijckel. Menno Baron van Coehoorn,
Van Wijnen, Franeker 2009.
ISBN 978 90 5194 366 5. 184 pagina's.
Prijs 17,95
Dit boek is in feite de smaakvolle
herinnering aan een bijzondere
gebeurtenis. Op 16 november 2007
werd in de PKN-kerk van het Friese
Wijckel het gerestaureerde grafmonu
ment van Menno baron van Coehoorn
een ontwerp van niemand minder dan
Daniel Marot, feestelijk onthuld. Bij
de restauratie was als bouwhistoricus
betrokken drs. A. Reinstra, werkzaam
bij de Rijksdienst voor het Cultureel
Erfgoed. Tijdens zijn werk raakte hij
geboeid door de figuur van Menno
van Coehoorn en de historie van het
grafmonument.
De resultaten van zijn onderzoek
worden hier in woord en beeld
gepresenteerd. Het boek begint
met een korte levensschets van Van
Coehoorn, waarbij uiteraard de nadruk
ligt op zijn prestaties als veldheer en
vestingbouwkundige. Uitvoerig komt
aan de orde de geschiedenis van het
monument vóór en na de voltooiing
en de plaats ervan in het oeuvre
van Marot, alsook de relatie van Van
Coehoorn met Wijckel. Daar stond
in het huidige Van Coehoornbos zijn
grootse huis Meerestein, dat begin
negentiende eeuw is afgebroken Men
vindt in Reinstra's tekst veel tot nu
toe onbekende gegevens. Zo is recent
in het archief van een nazaat van Van
Coehoorn een authentiek afschrift
van Marots bestek gevonden dat hier
voor het eerst wordt gepubliceerd. De
aardigste vondst is voor mij overigens
dat een portret in het gemeentelijk
museum te Sloten niet Van Coehoorn
voorstelt, maar diens rivaal Frederik
Johan van Baer tot de Slangenburg.
Philip Bosscher
Gerard Goudriaan, Voettocht door de
Jordaan, Stadsdwandeling door vier
eeuwen Amsterdamse geschiedenis,
Stadswandelkantoor Amsterdam, 2010.
ISBN 978 90 814 9041 2, 64 pagina's.
Prijs 10,00
In drie uur stevig doorstappen in de
Amsterdamse stadswijk de Jordaan
leer je als belangstellende deze buurt
pijlsnel kennen. De Jordaan was in
de negentiende eeuw een meer dan
verschrikkelijke achterstandswijk.
Wie niet in de overbevolkte straatjes
hoefde te zijn kwam er liever niet, of
verschoonde vervolgens zijn kleren.
Veel van de wijk is, ondanks de
vernieuwingsdrang uit de afgelopen
eeuw, bewaard gebleven blijkt uit de
route die Gerard Goudriaan voor het
Stadswandelkantoor schreef. Hofjes,
werkmanshuizen, kroegjes, gevel
tekens, straatjes, veel is nog terug
te vinden. De stadsvernieuwing van
na 1973 heeft hier veel gespaard.
Tegenwoordig is de Jordaan vooral een
thuis voor de moderne stadsmens die
hier in de achtduizend soms moderne
huizen wonen. Nog steeds ligt hier de
humor op straat, en vind je de kroeg
op de hoek en de nachtwinkel goed
bevoorraad. De doorkijkjes naar het
verleden en de vele verhalen en foto's
maken het Voettochtboekje heerlijk
om in te bladeren.
Piet Arp
Tijdschrift, Erfgoed van industrie
en Techniek, Vlaams-Nederlands
tijdschrift voor industriecultuur.
Verschijnt vier maal per jaar,
abonnement 21 bij stichting erfgoed,
Brilduikerhof 12, 2623 NT Delft.
In het afgelopen voorjaar verscheen
het maartnummer van 'Erfgoed van
Industrie en Techniek'. Dit nummer is
helemaal gewijd aan oorlogserfgoed.
Strijd laat te vaak een troosteloos
landschap achter, en ook veel door
dachte dan wel provisorische verdedi
gingswerken. Het Vlaams-Nederlandse
tijdschrift staat in deze special vooral
stil bij de erfenissen uit de Eerste en
Tweede Wereldoorlog. En dat is veel
meer dan alleen maar ruïnes. Wat
er over is, vindt de redactie van het
tijdschrift, hoort onafscheidelijk bij
het verleden en moet onderwerp
blijven van onderzoek. Bijna feestelijk
zijn tegenwoordig de door hobbyisten
nagespeelde historische veldslagen. In
België is die van Waterloo elk jaar een
publiekstrekker, maar in mei neemt
ook in Nederland het aantal gevechts
shows, liefst met authentiek materiaal
in de re-enactments toe. En dan zijn er
natuurlijk de niet meer weg te denken
bunkers. Tot kort geleden verguisd als
hinderlijke en lelijke herinnering aan
de bezettingsjaren, sinds kort gewaar
deerd als deel van het grote dossier
Nederland.
Piet Arp
Voettocht door
de Jordaan
Een in?!dhet>r ifi Wijckel
van indnttrio
van Industrie en Techniek
KtaJxu-asuleiiim door
«irr rrtmm AnuUrnlum.tr
geuhicdaiu
