Toen ik het plan
lanceerde, dacht ik:
'Dit wordt tot de grond
toe afgebrand.'
Twee schoorstenen resteren van het Blekershuis of Blekers-
huusken. In volle omvang was dit een rijksmonument tot
het, circa dertig jaar geleden, door verwaarlozing in elkaar
stortte. Heemschut sprak er zijn afschuw over uit. Er zijn,
niet onomstreden, plannen tot herbouw. Foto Rob Lureman
Situatie jaren twintig. De korenmolen is nog in redelijke staat. De Olliemölle (rechts) is nog
niet wit geschilderd. Op de voorgrond de duiktoren voor de zwemmers in de molenkolk.
Foto Collectie Willem Peletier
de gang te houden. Dat is nog steeds zo. Ook
speelt een milieuprobleem. De eiken heiblokken,
die dag in, dag uit werden gebruikt om olie uit
zaad te persen maken een gigantisch lawaai.
Als we weer zo te werk gaan, krijgen we de
hele buurt op ons dak. Het compromis met de
generator is ook voor de Rijksdienst voor het
Cultureel Erfgoed aanvaardbaar.'
In de Oliemölle komt een bezoekerscentrum
dat de geschiedenis in beeld brengt van de
watermolen en de vele facetten van het BOS-
projeet. Ook zullen op kleine schaal Achter-
hoekse streekproducten worden geëtaleerd en
verkocht.
Openluchtbad
De watermolen duikt voor het eerst in de
geschiedenis op in 1303. Ze hoort dan tot de
goederen van de verdwenen havezate Plee
ken pol. Hoe de molen er uitzag, is niet bekend.
De eerste illustratie dateert pas uit 1847. Aan
het eind van de negentiende eeuw wordt Jan
Helder eigenaar en sindsdien heeft die familie
naam een vertrouwde klank bij de molen.
Tussen 1910 en de bouw van het Strandbad
(1933) wordt een deel van de molenkolk achter
de stuw tot eerste openluchtbad van Winters
wijk gepromoveerd. Eind jaren twintig orga
niseert de familie Te Selle er zwemwedstrijden
die veel bezoek en publiciteit opleveren. De
eigendom van de dubbele molen is dan al
gesplitst. Beide maalinrichtingen worden in
diezelfde jaren twintig buiten gebruik gesteld,
de molenhuizen worden verbouwd, krijgen een
andere functie en een andere kleur.
Het planken beschot op de Olliemölle wordt
ingeruild voor witgeschilderd metselwerk, de
korenmolen krijgt neogotische vensters en een
steenrode invulling in het vakwerk. In de jaren
vijftig is een deel van het halfvergane waterrad
nog zichtbaar, het molenhuis is dan onderdeel
van een uitspanning (nu restaurant De Gulle
Waard) waar tot op de dag van vandaag roei
boten worden verhuurd. In de Olliemölle komt
een timmermanswerkplaats, die onder meer
monumentenzorg als klant heeft. Nog weer
later volgt de verbouwing tot ijssalon. De kwa
liteit wordt anno 2010 door de generatie van
toen nog geroemd. Na nog een tijdje restaurant
te zijn geweest, volgt de inrichting tot woning.
Compleet
'Den Helder is een idyllisch plekje, zegt Krom
mendijk, 'maar het beeld is niet compleet. Daar
hoort een draaiende watermolen bij. Kijk naar
oude foto's en je weet wat je mist. Met de
beoogde restauratie brengen we hopelijk iets
van die sfeer terug.'
Nog meer molennieuws uit het BOS-projeet:
de stroomafwaarts in de Slingebeek gelegen
watermolen van Berenschot, een korenmolen
uit 1652, krijgt een tweede opknapbeurt. Die
spitst zich toe op herstel van fundering, kade
muren en waterrrad. Ook moet een vispassage
worden aangelegd en zijn er plannen voor de
opwekking van groene stroom.
R. Lureman is lid van de Provinciale Commissie
Gelderland.
Bronnen
Bezienswaardigheden in Winterswijk;
Bureau Voorlichting 1984
De Whemerbeek, Winterswijk wat was en
bleef; Wim Scholtz e.a., 1991
Groeten uit Winterswijk; Willem Peletier,
Ver. Het Museum 1993
Een Te Selle op De Olliemölle; website Te
Selle Memorabilia en Archiefstukken 2005
Plan van aanpak reconstructie dubbele
watermolen Den Helder; 2009
Het BOS-projeet: een verleden met toe
komst ongedateerd
Weer echte Olliemölle met koolzaad; Sjoerd
van der Werf, De Gelderlander, 5 febr. 2010
Nieuwsbrief Bosproject; 2010
Website: www.winterswijk.nl.
oktober 2010 Heemschut 19
rnstmUk.
"-I*"'" v
