Erfgoedexcursie Heemschut op vrijdag 17 september
Irene Agterkamp - De landelijke erfgoedexcursie van Heemschut bezoekt
vrijdag 17 september West-Brabant. Hier zijn de afgelopen jaren enkele
bijzondere bedrijfsgebouwen behouden door ze geschikt te maken voor
andersoortig gebruik.
In de voormalige zeepziederij De Ster is tegenwoordig
een restaurant gevestigd, Saveurs. Foto BOEi
\UDE INDUSTRIËLE GEBOUWEN,
het industrieel erfgoed, hebben voor
de directe omgeving vaak een bijzondere
betekenis. De verbondenheid met het gebouw
is meestal groot, omdat ooit vader er een
(groot) deel van zijn leven heeft gewerkt, en
soms daarna de zoon ook weer. Daarnaast
zijn de ligging, bouwstijl en sociale betekenis
geregeld bijzonder. Dat voorkomt na beëin
diging van de korte of lange economische
levensduur echter niet, dat sloop eerder regel
is dan uitzondering.
Ook in West-Brabant raken dit soort oude,
industriële gebouwen in onbruik, ze staan
leeg en vervallen in rap tempo. Het merendeel
van de industriële gebouwen die tijdens de
excursie op 17 september worden bezocht
zijn overigens gered van verval. Het gebouw
is of wordt gerestaureerd en zal daardoor ook
in de toekomst deel blijven uit maken van de
identiteit van West-Brabant.
Industrieel brouwen
De erfgoed excursie start in Breda bij de
voormalige brouwerij De Drie Hoefijzers.
De deelnemers worden hier in de hal van
het hoofdkantoor ontvangen. De brouwerij
dateert uit 1887 en is gebouwd om bier te
brouwen op een industriële manier. Het Drie
Hoefijzers terrein ligt vlakbij het station tegen
het centrum van Breda aan.
Zowel het voormalige hoofdkantoor, een
icoon van art-deeo architectuur, als het oude
brouwhuis zijn rijksmonument. Het hoofdge
bouw wordt op dit moment gerestaureerd en
geschikt gemaakt voor een ander gebruik. Er
worden in het gebouw 170 flexwerkplekken
gecreëerd. Speciaal voor deze erfgoed-
excursie mag binnen de verbouwing van
het hoofdgebouw bekeken worden. Onder
begeleiding van een gids kan de echte lief
hebber bovendien met zaklamp - vanwege het
schaarse licht - de oude brouwerij bekijken.
De nationale maatschappij tot Behoud,
Ontwikkeling en Exploitatie van industrieel
erfgoed (BOEi) doet onderzoek naar de her
bestemmingmogelijkheden van de brouwerij.
BOEi is bij meer projecten betrokken die
tijdens deze erfgoedexcursie worden bezocht.
Als eigenaar en planontwikkelaar bij zeep
ziederij De Ster in Etten-Leur en eveneens
als eigenaar bij de restauratie en herontwik
keling van de loeloods in Roosendaal. Na de
bezichtiging van De Drie Hoefijzers vertrekken
de bussen naar Etten-Leur. De busroute voert
onder meer langs de ontdempte vaart en
langs andere oude industriële gebouwen in
Breda.
Onderhoud
Aangekomen in Etten-Leur staat de lunch
voor de deelnemers klaar in de voormalige
zeepziederij De Ster. Hierin is tegenwoordig
restaurant Saveurs gevestigd. De Ster uit 1914
werd gebouwd in een tijd dat de productie
van zeep nog gebaseerd was op verhitten
(zeepzieden). Kenmerkend aan dit industriële
gebouw is de toren waarin het eigenlijke zeep
zieden plaatsvond.
De Ster huisvest tegenwoordig ook het centraal
bedrijfsbureau en horeea-trainingseentrum van
Stichting De Zuidwester, een organisatie voor
jeugd en opvoedhulp.
Na de lunch gaat de excursie verder naar
Roosendaal. Daar wordt een bezoek gebracht
aan de loeloods. De loods is onderdeel van
het stationscomplex dat in 1907 werd aange
legd samen met het station, het seinhuis, de
seinbrug en de douaneloods. Alle gebouwen
zijn rijksmonument. De loeloods met werkplaats
diende tot eind jaren vijftig voor de stalling en
het plegen van onderhoud aan de stoomloco
motieven. In Nederland is geen gelijksoortig
ander gebouw te vinden.
Tijdens de excursie is de restauratie nog in volle
gang, desondanks zal de loods ook van binnen
bezichtigd kunnen worden.
De excursie rondt af in het NS station van
Roosendaal. Dit dateert uit 1907. De architect
van de recente restauratie, de heer J.C. Ruland
geeft de deelnemers aan de excursie uitleg over
zijn aanpak. Vervolgens kan ook de ruimte van
de SSVR (Spoorweg sport- en ontspannings
vereniging Roosendaal) worden bekeken. In
de brasserie van het station tot slot volgt een
afsluitend drankje.
34 Heemschut augustus 2010
