Van Loghem liet zich
inspireren door plaatselijke
boerenarchitectuur
Het trafohuisje van Van
Loghem aan de rand van
het al jaren braakliggende
bouwterrein in Uithoorn.
Op de achtergrond het uit
1834 stammende rijksmo
nument de Thamerkerk.
Eigenlijk zou het trans
formatorhuisje ook een
monumentenstatus moeten
hebben.
Foto: Peter Schat
P.E.N. tegeltableau
en het nog bestaande kerkaehtige gebouw
in de Van Meetelenstraat, waarop naast het
tegeltableau als opschrift prijkt: 'Uithoorn
1'. Van Loghem voerde het uit in de stijl van
het ambachtelijk rationalisme van Berlage, de
inspirator uit zijn beginjaren. Later werd Van
Loghem een welhaast militante vertegenwoor
diger van het Nieuwe Bouwen als reactie op
de architectuur van Berlage. Een uitspraak
die de idealist Van Loghem het meest typeert:
'Bouwen is een roeping vervullen, die de mens
heid tot dienst kan zijn.'
In 1918 kreeg Uithoorn een bovengronds
elektriciteitsnet, vandaar de keuze voor de
kerkvorm. De toren is 10,5 meter hoog en
gedekt met een zadeldak met grote wolfs-
einden. De oorspronkelijke rode, onverglaasde
Hollandse dakpannen zijn bij een restauratie
in 1975 vervangen door zwarte pannen. Op de
tweede verdieping in de toren zit een betonnen
kozijn waardoor zes elektraleidingen indertijd
het gebouw verlieten. Liet lage voorgebouw
heeft een halve mansardekap. Het zit als een
klein schip tegen de toren aangeplakt. In het
ontwerp uit 1918 was het schip eens zo lang
gedacht, waardoor het gebouw qua verhouding
nog meer op een kerk zou lijken.
Engagement
Ondanks dat Van Loghem voor welgestelden
de ene villa na het andere landhuis ontwierp,
sprak het socialistische gedachtegoed hem aan.
Het bouwen van kapitale villa's lijkt moeilijk te
rijmen met Van Loghems antikapitalistische en
socialistische houding. Maar het op integere
wijze bouwen van dergelijke huizen, die har
monieerden met de omgeving en als het ware
het karakter en de levenswijze van de bewoners
weerspiegelden, gold in het begin van de 20ste
eeuw als een ethische daad.
Met zijn vertrek naar Siberië in 1926 gaf
Van Loghem uiting aan een politiek en sociaal
engagement. Hij kreeg in Siberië de leiding
over de ontwikkeling van een industrieel areaal
rond Kemerovo (zie Heemschut december 2009
pagina 29 e.v.). Hoewel Van Loghem in deze
mijnstad veel uit de grond heeft gestampt
- zoals een reeks woningen, een badhuis en
een coöperatiegebouw - zijn lang niet al zijn
ontwerpen verwezenlijkt. Uiteindelijk zou
Van Loghem, zoals tientallen idealistische
westerlingen vóór hem, teleurgesteld raken in
het staatssocialisme. Bij terugkeer in Nederland
in 1927 vestigde Van Loghem een eenmansbu-
reau in Rotterdam in het zogeheten Witte Huis,
de eerste 'wolkenkrabber' van Nederland. Hij
overleed in 1940 op 58-jarige leeftijd.
P. Schot is lid von dc commissie Noord-Holland
von de Bond Heemschut en lid von de gemeen
telijke monumentencommissie von Uithoorn
augustus 2010 Heemschut 17
